Formel Anlamda Yasa
Rotterdam sakinleri için formel anlamda yasa, en yüksek yasama organı olan Kral ve Staten-Generaal tarafından resmî olarak kabul edilen genel bağlayıcılığı olan bir düzenlemedir. Bu, Rotterdam Belediyesi veya bakanların kararları gibi alt düzey kurallardan ayrılır. Ülkemizin hukuk sisteminin omurgasını oluşturur ve idare hukukunda kilit rol oynar; örneğin Rotterdam Mahkemesi'ndeki işlemlerde.
Formel Anlamda Yasanın Tanımı ve Açıklaması
Hollanda hukukunda formel anlamda yasa, maddi anlamda yasadan ayrılır. Formel yasa, yalnızca formel yasama organı tarafından İkinci ve Birinci Meclislerin katılımıyla parlamenter süreçle yapılır. Bu yasalar norm hiyerarşisinin en üstünde, Anayasa'dan hemen sonra yer alır ve herkes için geçerlidir, Rotterdam Belediyesi dahil. Herkesi bağlar ve yalnızca yeni bir yasama süreciyle değiştirilir. Rotterdamlılar, yerel kamu kararlarını denetlerken bundan yararlanır.
Yasal Dayanak
Formel anlamda yasa tanımı, Algemene wet bestuursrecht (Awb) madde 1:1'de yer alır: "formel anlamda yasa: genel uygulama alanı olan genel kuralları içeren kraliyet kararnamesi, genel yasama aracıyla kabul edilmiş olup, ayrıca Staten-Generaal'in her iki Meclisi tarafından genel uygulama alanı olan genel kuralları içeren karar ve kraliyet onayıyla."
Temelini Anayasa oluşturur. Anayasa Madde 91: "Yasalar Kral veya adına ve Staten-Generaal tarafından kabul edilir." Madde 87, meclis onayını düzenler. İdare hukukunda yetki devri için esastır: Yalnızca formel yasalar, Rotterdam Belediyesi gibi alt kurumlara yetki devredebilir (bkz. genel bağlayıcılığı olan düzenlemeler).
Formel Anlamda Yasa ile Maddi Anlamda Yasa Arasındaki Fark
Formel ve maddi yasa arasındaki fark, biçim/usul ile içerik (genel kurallar) etrafında döner. Özet:
| Yön | Formel Anlamda Yasa | Maddi Anlamda Yasa |
|---|---|---|
| Formel Yasama Organı | Kral ve Staten-Generaal | Bakanlar, Rotterdam Belediyesi, eyaletler |
| Örnek | 1994 Karayolu Trafik Yasası | Rotterdam Belediyesi'nin tabelalar hakkındaki trafik kararı |
| Sıralama | En üst (Anayasa'dan sonra) | Alt, bağımlı |
| Denetim | Yalnızca Anayasa'ya | Üst normlara, formel yasa dahil |
Uygulamada Rotterdam Belediyesi'nin yerel bir kararı asla formel bir yasayla çelişemez.
Rotterdam İçin Pratik Örnekler
Diyelim ki Rotterdam çevresindeki A20'de hız sınırını aştığınız için ceza aldınız. Azami hız sınırı 1994 Karayolu Trafik Yasası'ndan, bir formel yasadan gelir. Ceza tutarları bakanlık kararında (maddi) yer alır ama bu yasa çerçevesinde olmalıdır.
Veya Rotterdam Belediyesi park iznini reddederse: Algemene wet bestuursrecht (Awb)'ye, kendisi bir formel yasa olan, itiraz ve temyiz için başvurun; Rotterdam Mahkemesi'ne gidin.
Koronavirüs döneminde Konaklama ve Kültürel Sektör için Geçici Koronavirüs Önlemleri Yasası gibi yasalar, parlamento tarafından hızla onaylanan formel yasalar olup Rotterdamlı girişimcileri etkiledi.
Formel Anlamda Yasa Çerçevesinde Haklar ve Yükümlülükler
Rotterdamlıların Hakları:
- Parlamenter demokrasi hakkı: Yasalar kamuoyunda tartışılır ve ilan edilir.
- Yargısal denetim hakkı: Rotterdam Mahkemesi, yerel kuralların formel yasalarla uyumunu denetler (Awb md. 8:52).
- Yayın hakkı: Staatsblad'da.
Yükümlülükler:
- Bu yasalar uyarınca uyma yükümlülüğü (Anayasa md. 11).
- Seçimler yoluyla etki.
Rotterdam Belediyesi, formel yasalar içinde kalmalıdır; aksi takdirde karar geçersizdir.
Sıkça Sorulan Sorular
Genel bağlayıcılığı olan düzenleme ile farkı nedir?
GBD maddi olabilir, örneğin Rotterdam Belediyesi kararı. Formel yasa her zaman GBD'dir ama tersi geçerli değildir. Bkz. genel bağlayıcılığı olan düzenlemeler.
Rotterdam belediye başkanı formel anlamda yasa yapabilir mi?
Hayır, yalnızca Kral ve Staten-Generaal. Belediye başkanı alt düzey GBD'ler yapar, örneğin acil yönetmelikler, formel yasalarla uyumlu.
Bir şeyin formel anlamda yasa olup olmadığını nasıl kontrol ederim?
Staatsblad veya wetten.overheid.nl'yi kontrol edin. Parlamenter onay varsa evet. Norm hiyerarşisini kullanın.
Bir karar formel yasaya aykırıysa ne olur?
Geçersiz veya iptal edilebilir. Belediyeye itiraz edin, sonra Rotterdam Mahkemesi'ne temyiz (Awb).
Rotterdamlılar İçin İpuçları ve Öneriler
- Resmî metinler için wetten.overheid.nl'yi ziyaret edin.
- Rotterdam Belediyesi ile anlaşmazlıkta: Formel yasayı kontrol edin ve Rotterdam Hukuk Danışma Ofisi'nden tavsiye alın.
- İkinci Meclis ve Rotterdam yerel haberleri ile güncel kalın.