Wet in formele zin
Voor inwoners van Rotterdam is een wet in formele zin een algemeen verbindend voorschrift dat formeel wordt vastgesteld door de hoogste wetgevende macht: de Koning en de Staten-Generaal. Dit onderscheidt het van lagere regels, zoals besluiten van de Gemeente Rotterdam of ministers. Het vormt de ruggengraat van ons rechtssysteem en speelt een sleutelrol in het bestuursrecht, bijvoorbeeld bij procedures bij de Rechtbank Rotterdam.
Definitie en uitleg van wet in formele zin
In het Nederlandse recht onderscheiden we wet in formele zin van wet in materiële zin. De formele wet wordt uitsluitend gemaakt door de formele wetgever via een parlementair proces met inspraak van Tweede en Eerste Kamer. Deze wetten staan bovenaan de hiërarchie van normen, direct na de Grondwet, en gelden voor iedereen, inclusief de Gemeente Rotterdam. Ze binden allen en wijzigen alleen via een nieuw wetgevingsproces. Rotterdammers hebben hier baat bij bij het controleren van lokale overheidsbesluiten.
Wettelijke basis
De definitie van wet in formele zin is te vinden in artikel 1:1 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb): "wet in formele zin: koninklijk besluit houdende algemene regels van algemene werkingssfeer, vastgesteld met algemene middel van wetgeving, alsmede besluit houdende algemene regels van algemene werkingssfeer van de beide Kamers der Staten-Generaal voorzien van koninklijke instemming."
De Grondwet ligt hieraan ten grondslag. Artikel 91 Grondwet bepaalt: "Wetten worden vastgesteld door of namens de Koning en de Staten-Generaal." Artikel 87 regelt de Kamers-goedkeuring. In het bestuursrecht is dit essentieel voor delegatie: alleen formele wetten mogen bevoegdheden doorgeven aan lagere instanties zoals de Gemeente Rotterdam (zie ook algemeen verbindende voorschriften).
Verschil tussen wet in formele zin en wet in materiële zin
Het verschil tussen formele en materiële wet draait om vorm/procedure versus inhoud (algemene regels). Een overzicht:
| Aspect | Wet in formele zin | Wet in materiële zin |
|---|---|---|
| Formele wetgever | Koning en Staten-Generaal | Ministers, Gemeente Rotterdam, provincies |
| Voorbeeld | Wegenverkeerswet 1994 | Verkeersbesluit Gemeente Rotterdam over borden |
| Rangorde | Hoogste (na Grondwet) | Lager, ondergeschikt |
| Toetsing | Alleen aan Grondwet | Aan hogere normen, incl. formele wet |
In de praktijk mag een lokaal besluit van de Gemeente Rotterdam nooit botsen met een formele wet.
Praktische voorbeelden voor Rotterdam
Stel, u ontvangt een boete voor te hard rijden op de A20 rond Rotterdam. De maximumsnelheid komt uit de Wegenverkeerswet 1994, een formele wet. Boetebedragen staan in een ministerieel besluit (materieel), maar moeten binnen die wet passen.
Of als de Gemeente Rotterdam een parkeervergunning weigert: beroep u op de Algemene wet bestuursrecht (Awb), zelf een formele wet, voor bezwaar en beroep bij de Rechtbank Rotterdam.
Tijdens corona waren wetten als de Tijdelijke wet coronamaatregelen horeca en culturele sector formele wetten, snel goedgekeurd door het parlement, met impact op Rotterdamse ondernemers.
Rechten en plichten rondom wet in formele zin
Rechten van Rotterdammers:
- Recht op parlementaire democratie: wetten worden publiek besproken en bekendgemaakt.
- Recht op rechterlijke toetsing: de Rechtbank Rotterdam controleert of lokale regels stroken met formele wetten (Awb art. 8:52).
- Recht op publicatie: in het Staatsblad.
Plichten:
- Gehoor geven aan deze wetten (Grondwet art. 11).
- Invloed via verkiezingen.
De Gemeente Rotterdam moet binnen formele wetten blijven, anders is een besluit ongeldig.
Veelgestelde vragen
Wat is het verschil met een algemeen verbindend voorschrift?
Een AVV kan materieel zijn, zoals een besluit van de Gemeente Rotterdam. Formele wet is altijd AVV, maar niet omgekeerd. Zie algemeen verbindende voorschriften.
Kan de burgemeester van Rotterdam een wet in formele zin maken?
Nee, alleen Koning en Staten-Generaal. De burgemeester maakt lagere AVV's, zoals noodverordeningen, passend bij formele wetten.
Hoe controleer ik of iets een wet in formele zin is?
Check Staatsblad of wetten.overheid.nl. Parlementaire goedkeuring? Dan ja. Gebruik hiërarchie van normen.
Wat als een besluit strijdig is met een wet in formele zin?
Nietig of vernietigbaar. Start bezwaar bij de gemeente, dan beroep bij Rechtbank Rotterdam (Awb).
Tips en aanbevelingen voor Rotterdammers
- Raadpleeg wetten.overheid.nl voor officiële teksten.
- Bij geschil met Gemeente Rotterdam: controleer op formele wet en zoek advies bij Juridisch Loket Rotterdam.
- Blijf geïnformeerd via de Tweede Kamer en lokaal nieuws over Rotterdamse regelgeving.