Toerekenbaarheid overheidsdaad in Rotterdam
In Rotterdam draait toerekenbaarheid van overheidsdaden om de vraag of een onrechtmatige actie van een ambtenaar of orgaan, zoals van de Gemeente Rotterdam, aan de overheid kan worden toegerekend. Dit is essentieel voor inwoners die schadeclaims indienen tegen de gemeente of de Staat wegens onrechtmatige overheidsdaad.
Wettelijke basis
De regels voor toerekenbaarheid overheidsdaad vinden hun grondslag in het civiele aansprakelijkheidsrecht, vooral artikel 6:162 Burgerlijk Wetboek (BW), dat onrechtmatige daden omschrijft en verplicht tot schadevergoeding. Voor overheidsorganen zoals de Gemeente Rotterdam geldt artikel 6:163 BW voor interne toerekening, maar jurisprudentie van de Hoge Raad is doorslaggevend. Relevante uitspraken zijn:
- Katwijk-arrest (HR 27 november 1992, NJ 1993/293): Een ambtenaarsdaad is toerekenbaar als deze valt binnen de 'kring van taak en bevoegdheid'.
- Bleker-arrest (HR 26 juni 2009, NJ 2010/157): Schijn van bevoegdheid kan toerekening rechtvaardigen.
In bestuurszaken speelt artikel 3:4 Awb mee voor kwalificatie, maar schadeclaims lopen via het BW bij de Rechtbank Rotterdam.
Voorwaarden voor toerekenbaarheid
Voor toerekenbaarheid overheidsdaad in Rotterdam moeten cumulatief drie criteria kloppen:
- Taakgerelateerd: De ambtenaar opereert binnen zijn publieke functie, inclusief nauw verwante handelingen.
- Organisatorische koppeling: Er bestaat een hiërarchische band met de Gemeente Rotterdam; zzp'ers vallen er meestal buiten.
- Geen privé-initiatief: De handeling hoort bij de dienst, niet bij persoonlijk leven.
De Hoge Raad interpreteert dit ruim: zelfs buiten bevoegdheid kan toerekening gelden binnen de 'sfeer van de dienst'.
Uitzonderingen op toerekenbaarheid
Niet alle ambtenaarsfouten belasten de Gemeente Rotterdam. Uitzonderingen omvatten:
- Reële privé-acties: Zoals een parkeerboete tijdens werkuren puur privé.
- Opsporingszaken: Art. 6:175 BW beperkt aansprakelijkheid bij bona fide politiehandelen.
- Externe deviantie: Geweld uit privéwoede, ver buiten taken.
Vergelijking toerekenbaar versus niet-toerekenbaar
| Situatie | Toerekenbaar? | Reden |
|---|---|---|
| Ambtenaar Gemeente Rotterdam weigert onterecht bouwvergunning | Ja | Binnen taakomschrijving |
| Rotterdamse politieagent gebruikt excessief geweld bij aanhouding | Ja | Pertinent dienstgerelateerd |
| Ambtenaar botst met privéhoofd op weg naar werk | Nee | Privéongeval |
| Belastingmedewerker lekt data voor eigen profijt | Nee | Excessieve afwijking |
Praktische voorbeelden uit Rotterdam
Voorbeeld: Een Rotterdammer vraagt een bouwvergunning aan bij de Gemeente Rotterdam. De ambtenaar verliest papieren en wijst af 'wegens incompleet'. Door vertraging ontstaat schade – toerekenbaar, want taakgebonden. Claim via art. 6:162 BW bij de Rechtbank Rotterdam.
Anders: Een agent beschadigt spullen bij een huiszoeking in Rotterdam-Zuid. Toerekenbaar, mits geen privémotief. Dien claim in bij politie of Staat.
Tegenvoorbeeld: Een Rotterdamse vuilnisophaler jat een fiets tijdens zijn route. Mogelijk niet-toerekenbaar bij puur eigen gewin, maar wel als dienstcontext primeert.
Rechten en plichten bij toerekenbaarheid
Rechten van Rotterdamse burgers:
- Schade eisen via dagvaarding bij Rechtbank Rotterdam of bestuursbezwaar.
- Causaliteit bewijzen tussen daad en letsel.
- Vervaltermijn: 5 jaar (art. 3:310 BW).
Plichten overheid:
- Interne verrekening bij grove nalatigheid.
- Grondig en open onderzoek.
Lees meer in ons artikel over onrechtmatige overheidsdaad. Neem voor advies contact op met Juridisch Loket Rotterdam.
Veelgestelde vragen
Is een fout van een ZZP-adviseur voor Gemeente Rotterdam toerekenbaar?
Meestal nee, zonder gezagsrelatie. Zie HR 13 juli 2018, ECLI:NL:HR:2018:1270.
Kan Gemeente Rotterdam een claim blokkeren met 'geen toerekening'?
Ja, maar Rechtbank Rotterdam toetst kritisch; bewijslast bij overheid.
Geldt dit voor Rotterdamse provincies of waterschappen?
Ja, uniform voor alle overheidslichamen (art. 1:1 Awb).
Telt ontkenning van de ambtenaar?
Nee, objectieve feiten bepalen toerekening.
Tips en aanbevelingen
Voor een sterke claim bij toerekenbaarheid overheidsdaad in Rotterdam:
- Leg alles vast: datums, namen, getuigenverklaringen.
- Dien schriftelijke melding in bij Gemeente Rotterdam of maak bezwaar.
- Zoek gratis hulp bij Juridisch Loket Rotterdam.
- Overweeg mediation voor snellere afwikkeling.