Posttraumatische dystrofie (een oudere term voor CRPS) is een complexe pijnaandoening die kan ontstaan na letsel. Deze term wordt nog regelmatig gebruikt in medische rapportages en letselschadezaken.
Terminologie
De benaming van deze aandoening is door de jaren heen veranderd.
Historische benamingen
| Periode | Benaming | Beschrijving |
|---|
| 19e eeuw | Causalgie | Na zenuwletsel |
| 1900-1950 | Sudeck-atrofie | Na fracturen |
| 1950-1990 | Reflex Sympathische Dystrofie (RSD) | Nadruk op sympathisch zenuwstelsel |
| 1990-heden | Posttraumatische dystrofie | Nederlandse benaming |
| 1994-heden | CRPS (Complex Regionaal Pijnsyndroom) | Internationale standaardterm |
Relatie met CRPS
Posttraumatische dystrofie is in wezen hetzelfde als CRPS type I. De term wordt in Nederland nog veel gebruikt, vooral door oudere medische specialisten en in juridische context.
Overeenkomsten
- Dezelfde symptomen (pijn, zwelling, verkleuring)
- Dezelfde oorzaken (trauma, operatie)
- Dezelfde diagnostische criteria
- Dezelfde behandeling
Stadiumindeling
Vroeger werd posttraumatische dystrofie ingedeeld in drie stadia, hoewel dit model nu verlaten is.
Klassieke stadia
Stadium I - Acuut (0-3 maanden)
- Pijn en overgevoeligheid
- Zwelling en roodheid
- Warmte en verhoogde zweetsecretie
- Beperkte mobiliteit
Stadium II - Dystrofisch (3-6 maanden)
- Aanhoudende pijn
- Koude, blauwe verkleuring
- Atrofie van huid en spieren
- Stijfheid gewrichten
Stadium III - Atrofisch (> 6 maanden)
- Blijvende pijn
- Ernstige atrofie
- Contracturen
- Botontkalking
Let op: Moderne inzichten tonen dat de stadiumindeling niet altijd klopt. De aandoening verloopt niet altijd in vaste fasen en kan in elk stadium stabiliseren of verbeteren.
Risicofactoren
Bepaalde factoren verhogen het risico op het ontwikkelen van posttraumatische dystrofie.
Bekende risicofactoren
| Factor | Risicoverhoging |
|---|
| Polsfractuur | Meest voorkomende trigger |
| Vrouwelijk geslacht | Vaker getroffen |
| Leeftijd 40-60 jaar | Piekincidentie |
| Eerdere CRPS | Verhoogd risico op herhaling |
| Langdurige immobilisatie | Negatieve invloed |
Juridische aspecten
In letselschadezaken speelt posttraumatische dystrofie een belangrijke rol.
Aandachtspunten
- Causaliteit: het verband met het ongeval moet worden aangetoond
- Predispositie: een eventuele aanleg vermindert de aansprakelijkheid niet
- Diagnose: zorg voor diagnose volgens Budapest-criteria
- Documentatie: alle symptomen en beperkingen vastleggen
- Expertise: laat een CRPS-deskundige rapporteren
Prognose
De prognose van posttraumatische dystrofie is wisselend.
Beloop
- Circa 50% herstelt volledig of grotendeels
- Circa 30% houdt matige restverschijnselen
- Circa 20% ontwikkelt chronische, invaliderende klachten
- Vroege behandeling verbetert de prognose
Tips
- Herken vroege signalen en zoek direct medische hulp
- Vermijd langdurige immobilisatie na letsel
- Vraag doorverwijzing naar een pijnpoli bij aanhoudende klachten
- Houd rekening met de mogelijkheid van chronisch beloop
- Documenteer het verloop van de aandoening zorgvuldig
## Veelgestelde vragen
**Wat is het verschil tussen posttraumatische dystrofie en CRPS? Zijn dit twee verschillende aandoeningen?**
Posttraumatische dystrofie (PTD) en CRPS type I zijn in wezen dezelfde aandoening. PTD is de Nederlandse benaming, terwijl CRPS (Complex Regionaal Pijnsyndroom) de internationale standaardterm is. Beide hebben dezelfde symptomen, oorzaken en behandelingen. PTD wordt nog vaak gebruikt in medische rapporten en letselschadezaken, vooral in Nederland.
**Mijn arts spreekt over 'Sudeck-atrofie' of 'RSD'. Hoe weet ik of dit dezelfde aandoening is als posttraumatische dystrofie?**
Ja, dat zijn oude benamingen voor dezelfde aandoening. Sudeck-atrofie (1900-1950) en RSD (Reflex Sympathische Dystrofie, 1950-1990) beschrijven hetzelfde syndroom als posttraumatische dystrofie. De symptomen en oorzaken zijn identiek. Als uw arts deze termen gebruikt, gaat het om dezelfde pijnaandoening, alleen met een andere historische benaming.
**Hoe wordt posttraumatische dystrofie nu nog ingedeeld in stadia? Is de oude indeling in drie fasen nog geldig?**
De klassieke indeling in drie stadia (acuut, dystrofisch, atrofisch) wordt niet meer gebruikt. Moderne inzichten tonen dat de aandoening niet altijd lineair verloopt. Symptomen kunnen in elk stadium stabiliseren of verbeteren. Artsen beoordelen nu vooral de ernst van klachten en de impact op dagelijks functioneren, in plaats van vaste fasen.
**Ik heb een letsel opgelopen en heb nu pijn, zwelling en verkleuring. Kan dit posttraumatische dystrofie zijn? Wat zijn de eerste signalen?**
Ja, deze symptomen kunnen wijzen op posttraumatische dystrofie. Eerste tekenen zijn vaak pijn die uit de proportie lijkt ten opzichte van het letsel, overgevoeligheid, zwelling en roodheid of verkleuring van de huid. Ook warmte of koude in het aangedane gebied, stijfheid en beperkte mobiliteit zijn waarschuwingsbellen. Raadpleeg snel een specialist als deze klachten langer dan enkele weken aanhouden.
**Welke risicofactoren verhogen de kans op posttraumatische dystrofie na een letsel? Kan ik dit voorkomen?**
Risicofactoren zijn onder andere een ernstig trauma (bijv. fractuur), psychische stress, vrouwelijk geslacht, leeftijd boven 50 en een voorgeschiedenis van pijnklachten. Voorkomen is moeilijk, maar snelle en adequate behandeling van het letsel, fysieke revalidatie en stressmanagement kunnen het risico verminderen. Ook een goede pijnbehandeling direct na het trauma is cruciaal.
**Hoe kan ik aantonen dat mijn klachten posttraumatische dystrofie zijn, vooral als mijn arts twijfelt? Wat zijn belangrijke bewijzen?**
Diagnose gebeurt via een combinatie van anamnese, lichamelijk onderzoek en uitsluiting van andere aandoeningen. Belangrijke bewijzen zijn een duidelijke tijdlijn tussen trauma en klachten, symptomen die niet passen bij het letsel (bijv. pijn buiten het verwachte gebied), en afwijkingen in tests zoals thermografie, botscintigrafie of zenuwgeleidingstests. Een specialist pijnbestrijding kan helpen bij een juiste diagnose.
### TL;DR
Posttraumatische dystrofie (PTD) is dezelfde aandoening als CRPS type I, maar met een Nederlandse benaming. Symptomen zoals pijn, zwelling en verkleuring kunnen na trauma optreden, maar de aandoening verloopt niet altijd in vaste stadia. Risicofactoren zijn onder andere ernstig letsel en stress. Diagnose vereist een combinatie van klachten, onderzoek en uitsluiting van andere aandoeningen.
### Key Takeaways
- PTD en CRPS type I zijn identiek; PTD is de Nederlandse term voor letselschadezaken.
- Symptomen zoals disproportionele pijn en huidveranderingen zijn waarschuwingsbellen, maar de aandoening kan in elk stadium stabiliseren.
- Snelle behandeling van letsels en stressmanagement kunnen het risico op PTD verminderen.
- Diagnose vereist specialistische beoordeling en uitsluiting van andere aandoeningen.
- Oude termen zoals Sudeck-atrofie of RSD verwijzen naar dezelfde aandoening.
## Veelgestelde vragen
**Wat is posttraumatische dystrofie (CRPS)?**
Posttraumatische dystrofie, ook bekend als CRPS, is een chronische pijnaandoening die kan ontstaan na een letsel. Kenmerken zijn extreme pijn, zwelling, kleurverandering en beperkte functie van de aangedane ledemaat.
**Hoe wordt CRPS vastgesteld?**
Diagnose gebeurt door een pijnspecialist op basis van klinische criteria: pijn die niet in verhouding staat tot het letsel, zwelling, temperatuurverschillen, en functionele beperkingen.
**Welke schadevergoeding kan ik krijgen bij CRPS?**
Je kunt vergoeding krijgen voor medische behandelingen, medicatie, verlies van inkomen, huishoudelijke hulp, en significant smartengeld vanwege de chronische pijn en beperkingen.
**Is CRPS te behandelen?**
CRPS is moeilijk te behandelen maar symptomen kunnen verminderen met fysiotherapie, medicatie, zenuwblokkades en psychologische ondersteuning. Vroege behandeling vergroot de kans op herstel.
**Wordt CRPS erkend als letselschade?**
Ja, CRPS wordt erkend als ernstig letsel. Belangrijk is goede medische documentatie en rapportage door een pijnspecialist om de omvang van de schade aan te tonen.
### TL;DR
CRPS is een ernstige chronische pijnaandoening na letsel. Schadevergoeding omvat behandelkosten, inkomensverlies en smartengeld voor chronische pijn.
### Key Takeaways
- CRPS veroorzaakt extreme chronische pijn
- Diagnose door pijnspecialist
- Vroege behandeling belangrijk
- Erkend als ernstig letsel