Ouderlijk gezag

Ouderlijk gezag omvat het recht en de plicht om een minderjarig kind te verzorgen en op te voeden. Het gezag bepaalt wie beslissingen mag nemen over belangrijke zaken in het leven van het kind.

Wat houdt ouderlijk gezag in?

Ouderlijk gezag omvat drie hoofdelementen:

• Verzorging en opvoeding: Dagelijkse zorg voor het kind
• Wettelijke vertegenwoordiging: Handelen namens het kind bij officiële zaken
• Beheer van vermogen: Beheren van bezittingen van het kind

Beslissingen onder gezag

Categorie	Voorbeelden
Onderwijs	Schoolkeuze, overstappen, bijles
Medisch	Behandelingen, vaccinaties, operaties
Woonplaats	Verhuizing, bij wie kind woont
Religie	Religieuze opvoeding, rituelen
Financieel	Bankrekening, erfenis, verzekering
Paspoort/ID	Aanvragen reisdocumenten

Wie heeft gezag?

Automatisch gezag hebben:

• De moeder (altijd, tenzij ontzet)
• De gehuwde of geregistreerde vader
• De vader die het kind heeft erkend én gezag heeft aangevraagd

Duur gezag

Ouderlijk gezag duurt tot:

• Het kind 18 jaar wordt
• Het kind meerderjarig verklaard wordt door de rechter
• Het gezag wordt beëindigd door de rechter

Gezag vs. omgang

Gezag en omgang zijn verschillende begrippen:

Gezag	Omgang
Juridische beslissingsmacht	Recht op contact met kind
Kan bij één of twee ouders liggen	Recht van elke ouder
Vereist voor grote beslissingen	Onafhankelijk van gezag

Kan een ouder zonder gezag toch belangrijke beslissingen nemen?

Een ouder zonder gezag kan geen juridische beslissingen nemen over het kind. Wel heeft deze ouder recht op informatie over het kind en recht op omgang. Bij dagelijks contact neemt deze ouder praktische beslissingen, maar grote beslissingen (school, medisch) zijn voorbehouden aan de gezaghebbende ouder.

Wat als ouders het oneens zijn over een beslissing?

Bij gezamenlijk gezag moeten beide ouders het eens zijn over belangrijke beslissingen. Lukt dit niet, dan kan de rechter worden gevraagd om een beslissing te nemen. Dit heet 'vervangende toestemming'.

Kan iemand anders dan de ouders gezag krijgen?

Ja, de rechter kan het gezag toekennen aan een ander, bijvoorbeeld een voogd. Dit gebeurt als beide ouders zijn overleden, het gezag is beëindigd, of als dit in het belang van het kind is.

## Veelgestelde vragen **Hoe vraag ik ouderlijk gezag aan als ongehuwde vader?** Als ongehuwde vader kun je ouderlijk gezag aanvragen via een verzoekschrift bij de rechtbank. Dit doe je samen met de moeder (via een gezamenlijk verzoek) of alleen als de moeder niet meewerkt. Je moet het kind eerst erkennen bij de gemeente. Na erkenning kun je gezag aanvragen via het digitaal loket van de rechtbank. De rechter beoordeelt of het gezag in het belang van het kind is. Het proces duurt meestal enkele weken tot maanden. **Wat kan ik doen als mijn ex-partner belangrijke beslissingen blokkeert?** Bij gezamenlijk gezag moeten beide ouders instemmen met grote beslissingen. Als jullie het oneens zijn, kun je eerst mediation proberen. Lukt dit niet, dan vraag je bij de rechtbank vervangende toestemming aan. De rechter beslist dan in het belang van het kind. Voorbeelden zijn schoolkeuze, medische behandelingen of verhuizing. Verzamel bewijs van je betrokkenheid en het belang van de beslissing voor het kind. **Kan ik het gezag van de andere ouder laten beëindigen?** Het gezag van een ouder kan alleen door de rechter worden beëindigd bij ernstige omstandigheden, zoals verwaarlozing, mishandeling of verslaving. Je moet een verzoek indienen bij de rechtbank met bewijs van de problemen. De rechter kijkt altijd naar het belang van het kind. Bij tijdelijke problemen kan de rechter het gezag tijdelijk overdragen aan de andere ouder of een voogd. **Mag ik met mijn kind verhuizen als ik het gezag heb?** Bij gezamenlijk gezag heb je toestemming van de andere ouder nodig voor een verhuizing die de omgangsregeling beïnvloedt. Zonder toestemming kun je de rechter om vervangende toestemming vragen. Bij alleen gezag mag je zelf beslissen, maar de andere ouder kan bezwaar maken bij de rechter als de verhuizing het kind schaadt. Altijd rekening houden met het belang van het kind en de omgangsregeling. **Wat gebeurt er met het gezag als ik ga scheiden?** Bij een scheiding blijft het gezag meestal bij beide ouders, tenzij de rechter anders beslist. Jullie moeten een ouderschapsplan opstellen waarin jullie afspraken maken over de zorg en opvoeding. Als één ouder het gezag wil krijgen, moet dit bij de rechtbank worden aangevraagd. De rechter beslist op basis van het belang van het kind. Het gezag verandert niet automatisch door een scheiding. **Kan mijn nieuwe partner ook gezag krijgen over mijn kind?** Je nieuwe partner kan geen ouderlijk gezag krijgen, maar kan wel een voogdijverzoek indienen als jij en de andere ouder het gezag verliezen. Bij overlijden van beide ouders kan de rechter de voogdij toewijzen aan je partner. Anders kan je partner alleen belangrijke beslissingen nemen als jij hiervoor een schriftelijke volmacht geeft. Voor dagelijkse zorg is geen gezag nodig. **Hoe werkt het gezag bij een kind van 16 of 17 jaar?** Ook voor 16- en 17-jarigen hebben ouders het gezag, maar het kind krijgt steeds meer zeggenschap. Bij belangrijke beslissingen (zoals medische behandelingen) moet het kind toestemming geven. De rechter kan het kind meerderjarig verklaren als het financieel zelfstandig is. Voor dagelijkse zaken mag het kind vaak zelf beslissen. Het gezag eindigt automatisch als het kind 18 wordt. ### TL;DR Ouderlijk gezag geeft ouders het recht en de plicht om hun minderjarige kind te verzorgen, op te voeden en wettelijk te vertegenwoordigen. Het duurt tot het kind 18 is en kan bij één of beide ouders liggen. Bij gezamenlijk gezag moeten ouders samen belangrijke beslissingen nemen, anders beslist de rechter. ### Key Takeaways - Ouderlijk gezag omvat verzorging, opvoeding, wettelijke vertegenwoordiging en vermogensbeheer van het kind tot 18 jaar - Gehuwde ouders en moeders hebben automatisch gezag; ongehuwde vaders moeten het aanvragen na erkenning van het kind - Bij gezamenlijk gezag moeten beide ouders instemmen met belangrijke beslissingen; bij conflict beslist de rechter - Het gezag kan alleen door de rechter worden beëindigd of overgedragen bij ernstige omstandigheden - Scheiding verandert het gezag niet automatisch; ouders blijven meestal samen verantwoordelijk