Onrechtmatige overheidsdaad

Als de overheid onrechtmatig handelt en je daardoor schade lijdt, kun je schadevergoeding eisen. Dit heet de onrechtmatige overheidsdaad.

Wat is onrechtmatige overheidsdaad?

Een onrechtmatige overheidsdaad is een handeling van de overheid die:

• In strijd is met een wettelijke plicht
• Inbreuk maakt op een recht
• In strijd is met de maatschappelijke zorgvuldigheid

Voorbeelden

Situatie	Voorbeeld
Onrechtmatig besluit	Vergunning ten onrechte geweigerd
Feitelijk handelen	Schade door wegwerkzaamheden
Nalaten	Niet handhaven terwijl dit had gemoeten
Onjuiste informatie	Verkeerd advies door ambtenaar

Vereisten voor schadevergoeding

Voor schadevergoeding moet je aantonen:

1. Onrechtmatige daad van de overheid
2. Toerekenbaarheid (schuld of risico)
3. Schade
4. Causaal verband (de daad veroorzaakte de schade)
5. Relativiteit (de geschonden norm beschermt jouw belang)

Procedure

Schadevergoeding wegens onrechtmatige overheidsdaad kun je vorderen via:

• De bestuursrechter (bij vernietiging van een besluit)
• De civiele rechter (overige gevallen)

Veelgestelde vragen

## Veelgestelde vragen **Wanneer is een overheidsdaad precies onrechtmatig?** Een overheidsdaad is onrechtmatig als deze in strijd is met een wettelijke plicht, een recht schendt of niet voldoet aan de maatschappelijke zorgvuldigheid. Dit kan gaan om een onjuist besluit (bijv. ten onrechte een vergunning weigeren), feitelijk handelen (bijv. schade door slecht uitgevoerde werkzaamheden), nalaten (bijv. niet handhaven terwijl dit had gemoeten) of onjuiste informatie (bijv. verkeerd advies van een ambtenaar). Het is belangrijk dat de handeling jouw belang direct raakt en dat er sprake is van schade. **Kan ik schadevergoeding eisen als de overheid een fout maakt, maar ik geen directe schade heb?** Nee, voor een geslaagde claim moet je aantonen dat je daadwerkelijk schade hebt geleden als gevolg van de onrechtmatige overheidsdaad. Dit kan materiële schade zijn (bijv. financieel verlies) of immateriële schade (bijv. emotioneel leed). Daarnaast moet er een causaal verband zijn tussen de daad en de schade. Zonder schade is er geen grond voor een schadevergoeding, ook al was de handeling van de overheid onrechtmatig. **Moet ik eerst bezwaar maken voordat ik naar de rechter stap?** Bij een onrechtmatig besluit (bijv. een geweigerde vergunning) moet je vaak eerst bezwaar maken of beroep instellen bij de bestuursrechter voordat je schadevergoeding kunt claimen. Voor andere situaties, zoals schade door feitelijk handelen of nalaten, kun je direct naar de civiele rechter stappen. Het is verstandig om juridisch advies in te winnen om de juiste procedure te volgen en geen termijnen te missen. **Hoe bewijs ik dat de overheid schuld heeft aan mijn schade?** Je moet aantonen dat de overheid toerekenbaar heeft gehandeld, wat betekent dat er sprake is van schuld of risico. Dit kan door bijvoorbeeld te laten zien dat de overheid een wettelijke plicht heeft geschonden, onzorgvuldig heeft gehandeld of een besluit heeft genomen dat niet deugt. Getuigenverklaringen, documenten, rapporten of deskundigen kunnen hierbij helpen. Een advocaat kan je ondersteunen bij het verzamelen van bewijs en het opstellen van een sterke zaak. **Wat als de overheid zegt dat ik zelf ook schuld heb aan de schade?** Als de overheid stelt dat je eigen schuld hebt (bijv. door nalatigheid), kan dit leiden tot vermindering van de schadevergoeding. Dit heet eigen schuld of mede-aansprakelijkheid. De rechter beoordeelt dan in hoeverre jij bijdroeg aan de schade. Als je bijvoorbeeld een waarschuwing van de overheid hebt genegeerd, kan dit invloed hebben op de hoogte van de vergoeding. Het is belangrijk om alle feiten en communicatie goed te documenteren. **Kan ik ook immateriële schade vergoed krijgen?** Ja, in sommige gevallen kun je ook immateriële schade (bijv. emotioneel leed, reputatieschade) vergoed krijgen, maar dit is niet altijd eenvoudig. De rechter kijkt of de schade ernstig genoeg is en of deze direct verband houdt met de onrechtmatige daad. Bijvoorbeeld als je door een onrechtmatig besluit langdurig stress hebt ervaren. Materiële schade (zoals financieel verlies) is vaak makkelijker te claimen en te bewijzen. **Wat kost het om een schadeclaim tegen de overheid in te dienen?** De kosten hangen af van de procedure. Bij de bestuursrechter zijn de griffierechten lager dan bij de civiele rechter. Daarnaast kunnen er kosten zijn voor een advocaat, deskundigen of bewijsmateriaal. Als je weinig inkomen hebt, kun je mogelijk rechtsbijstandsverzekering of gefinancierde rechtshulp (toevoeging) aanvragen. Win je de zaak, dan kan de overheid worden veroordeeld om (een deel van) jouw kosten te vergoeden. ### TL;DR Een onrechtmatige overheidsdaad is een handeling van de overheid die in strijd is met de wet, een recht schendt of onzorgvuldig is. Je kunt schadevergoeding eisen als je aantoont dat de overheid onrechtmatig heeft gehandeld, er schade is en er een causaal verband is. De procedure hangt af van het soort handeling: bij een besluit vaak via de bestuursrechter, bij feitelijk handelen via de civiele rechter. ### Key Takeaways - Een onrechtmatige overheidsdaad kan bestaan uit een onrechtmatig besluit, feitelijk handelen, nalaten of onjuiste informatie. - Voor schadevergoeding moet je aantonen: onrechtmatigheid, toerekenbaarheid, schade, causaal verband en relativiteit. - Bij een onrechtmatig besluit moet dit vaak eerst vernietigd worden door de bestuursrechter voordat je schade kunt claimen. - De verjaringstermijn voor een schadeclaim is 5 jaar na bekendwording van de schade en de aansprakelijke partij. - Zowel materiële als (in sommige gevallen) immateriële schade kan worden vergoed, mits voldoende bewijs.