Wat is een nihilbeding alimentatie?
Een **nihilbeding alimentatie** is een juridische afspraak waarbij een ex-partner expliciet afziet van het recht op alimentatie (onderhoudsgeld). Dit betekent dat de partner die normaal gesproken alimentatie zou kunnen eisen, hier bewust en schriftelijk op verzicht doet. Deze afspraak kan zowel tijdens een relatie als tijdens of na een scheiding worden gemaakt. Het nihilbeding kan zowel betrekking hebben op partneralimentatie als kinderalimentatie, maar in de praktijk gaat het meest om alimentatie tussen ex-partners. Het is een belangrijke clausule in scheidingsovereenkomsten of scheidingsconventies.
Belangrijk om te weten: Een nihilbeding alimentatie is niet automatisch geldig. Het moet aan specifieke voorwaarden voldoen en kan in bepaalde gevallen worden aangevochten. Het is daarom raadzaam om juridisch advies in te winnen voordat u zo'n beding ondertekent.
Wanneer komt een nihilbeding alimentatie voor?
Een nihilbeding alimentatie wordt vaak opgenomen in een scheidingsconventie of een echtscheidingsovereenkomst. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren als:
- Partners financieel onafhankelijk zijn: Als beide partijen over voldoende eigen inkomen of vermogen beschikken en geen financiële afhankelijkheid meer bestaat, kan een nihilbeding alimentatie een logische afspraak zijn.
- Overeenstemming over verdeling van vermogen: Als partners een regeling hebben getroffen over de verdeling van hun gezamenlijke vermogen (bijvoorbeeld via een vermogensregeling), kan een nihilbeding alimentatie een onderdeel zijn van die afspraak.
- Vermijding van langdurige alimentatieverplichtingen: Sommige partners willen voorkomen dat er na de scheiding jarenlang alimentatie wordt gevraagd. Een nihilbeding kan hier een definitieve oplossing voor bieden.
- Verdere scheiding van financiële belangen: Als partners willen voorkomen dat er in de toekomst nog financiële claims tegen elkaar kunnen worden ingediend, kan een nihilbeding alimentatie dat duidelijk regelen.
Wettelijke basis: waar staat het in de wet?
Het concept van een nihilbeding alimentatie is niet expliciet geregeld in een specifieke wet, maar het is gebaseerd op algemene beginselen van het Burgerlijk Wetboek (BW) en de rechtspraak. Belangrijke artikelen zijn:
- Artikel 1:121 BW (Vrijheid van overeenkomst): Partijen mogen in beginsel vrij afspraken maken, mits deze niet in strijd zijn met de wet of de goede zeden.
- Artikel 1:122 BW (Gelijke behandeling): Een nihilbeding moet eerlijk en billijk zijn. Als een beding duidelijk oneerlijk is (bijvoorbeeld omdat het iemand in een zwakke positie plaatst), kan het nietig worden verklaard.
- Artikel 1:123 BW (Overeenkomst moet worden nageleefd): Een nihilbeding alimentatie moet worden nageleefd, tenzij er sprake is van fraude, dwaling of dwang.
- Artikel 1:240 BW (Ontbinding van overeenkomst bij misbruik): Als blijkt dat een nihilbeding is afgedwongen onder misbruik van omstandigheden, kan het worden vernietigd.
Daarnaast speelt de rechtspraak van de Hoge Raad een belangrijke rol. Zo heeft de Hoge Raad in verschillende arresten bepaald dat een nihilbeding alimentatie alleen geldig is als het vrijwillig, bewust en niet onder druk is afgesloten. Ook moet het beding niet leiden tot een oneerlijke situatie, bijvoorbeeld als de partner die afziet financieel veel zwakker is dan de andere.
Hoe werkt een nihilbeding alimentatie in de praktijk?
Een nihilbeding alimentatie moet schriftelijk worden vastgelegd, bijvoorbeeld in een scheidingsconventie of een notariële akte. Het is geen mondelinge afspraak die voor de rechter geldt. Hier volgt een stappenplan hoe het in de praktijk werkt:
- Overeenstemming: Beide partners moeten akkoord gaan met het nihilbeding. Het mag niet worden afgedwongen.
- Juridisch advies: Het is verstandig om een juridisch adviseur of advocaat te raadplegen om ervoor te zorgen dat het beding juridisch houdbaar is.
-
Opnemen in overeenkomst: Het nihilbeding wordt opgenomen in een scheidingsconventie of een notariële akte. Een voorbeeld van zo'n beding luidt:
"Partij A ziet hiermee voor altijd en onherroepelijk afstand van het recht op alimentatie ten opzichte van partij B, zowel nu als in de toekomst."
- Goedkeuring door de rechter: Als de scheiding via de rechter loopt, moet het nihilbeding worden goedgekeurd door de rechter-commissaris of de echtscheidingsrechter. De rechter kijkt dan of het beding eerlijk en billijk is.
- Uitvoering: Zodra het nihilbeding is vastgelegd en goedgekeurd, is het bindend. De partner die afziet, kan geen alimentatie meer vorderen, tenzij het beding wordt vernietigd.
Voorbeelden van nihilbeding alimentatie
Om de werking van een nihilbeding alimentatie duidelijker te maken, volgen twee praktische voorbeelden:
Voorbeeld 1: Financieel onafhankelijke partners
Situatie: Anna en Bas zijn 10 jaar samen geweest en gaan scheiden. Anna heeft een eigen bedrijf met een stabiel inkomen, terwijl Bas een goed betaalde baan heeft. Beide hebben geen kinderen en hebben hun vermogen al eerder gelijkelijk verdeeld.
Afspraak: In hun scheidingsconventie nemen ze het volgende beding op:
"Beide partijen verklaren hiermee dat zij voor altijd afstand doen van het recht op alimentatie, zowel nu als in de toekomst, en dat dit beding niet kan worden herroepen."
Gevolg: Anna kan Bas niet later nog eens alimentatie vragen, zelfs als haar bedrijf minder goed gaat. Bas hoeft ook geen alimentatie aan Anna te betalen.
Voorbeeld 2: Oneerlijke situatie (niet geldig)
Situatie: Carla en Dirk scheiden. Carla heeft jarenlang thuisgebleven voor hun kinderen en heeft geen eigen inkomen. Dirk heeft een goed betaalde functie. Carla is financieel afhankelijk van Dirk.
Afspraak: Dirk stelt Carla onder druk om een nihilbeding te ondertekenen, met de dreiging dat ze anders "niets krijgt" bij de scheiding.
Gevolg: De rechter zal het nihilbeding niet goedkeuren, omdat het oneerlijk is en Carla geen echte keus had. Carla kan later alsnog alimentatie vorderen op basis van haar financiële afhankelijkheid.
Rechten en plichten bij een nihilbeding alimentatie
Bij een nihilbeding alimentatie gelden de volgende rechten en plichten voor beide partijen:
| Rechten | Plichten |
|---|---|
|
|
Wanneer kan een nihilbeding alimentatie worden aangevochten?
Een nihilbeding alimentatie is niet altijd bindend. In bepaalde gevallen kan het worden vernietigd of niet worden gehonoreerd. Dit is mogelijk als:
- Dwaling: Als een partner niet wist wat hij of zij ondertekende, bijvoorbeeld omdat de gevolgen niet duidelijk zijn uitgelegd. Bijvoorbeeld: "Ik dacht dat dit alleen gold voor nu, niet voor de toekomst."
- Dwang of misbruik: Als het beding is afgedwongen onder druk, dreigementen of misbruik van een zwakkere positie. Bijvoorbeeld: "Teken dit, anders krijg je niets van de vermogensverdeling."
- Oneerlijkheid: Als het beding leidt tot een oneerlijke situatie, bijvoorbeeld omdat de partner die afziet financieel niet in staat is om zelfstandig te voorzien in zijn of haar levensonderhoud. De rechter kan dan beslissen dat het beding niet bindend is.
- Wijziging van omstandigheden: Als er na het sluiten van het beding sprake is van een fundamentele wijziging van omstandigheden (bijvoorbeeld zware invaliditeit of werkloosheid), kan de rechter in uitzonderlijke gevallen het beding vernietigen.
Veelgestelde vragen over nihilbeding alimentatie
Kan ik een nihilbeding alimentatie altijd opnemen in een scheidingsconventie?
Nee, niet altijd. Een nihilbeding alimentatie moet eerlijk en vrijwillig zijn. Als de rechter vindt dat het beding oneerlijk is of dat er sprake is van dwang, zal hij het niet goedkeuren. Bijvoorbeeld als een partner financieel zeer afhankelijk is van de andere, kan een nihilbeding alimentatie problematisch zijn.
Wat gebeurt er als ik later toch alimentatie nodig heb?
Als u een nihilbeding alimentatie heeft ondertekend en later toch financiële problemen krijgt, is het lastig om alimentatie te vorderen. Echter, als het beding oneerlijk was of onder dwang is afgesloten, kunt u proberen het beding via de rechter te laten vernietigen. Dit vergt vaak een juridische procedure, dus het is belangrijk om goed te overwegen voordat u zo'n beding ondertekent.
Moet een nihilbeding alimentatie altijd door een advocaat worden opgesteld?
Hoewel het niet verplicht is om een advocaat in te schakelen, is het zeer aanbevolen. Een advocaat kan ervoor zorgen dat het beding juridisch houdbaar is en dat u goed begrijpt wat u ondertekent. Zonder juridisch advies loop je het risico dat het beding later wordt vernietigd omdat het oneerlijk of onduidelijk is.
Geldt een nihilbeding alimentatie ook voor toekomstige alimentatieclaims?
Ja, een nihilbeding alimentatie is bedoeld om voor altijd afstand te doen van alimentatieclaims, zowel nu als in de toekomst. Als het beding duidelijk is opgesteld (bijvoorbeeld met de woorden "voor altijd en onherroepelijk"), dan geldt het ook voor latere claims. Let op: als er sprake is van fraude of een drastische verandering in omstandigheden (bijvoorbeeld zware invaliditeit), kan de rechter dit anders beoordelen.
Wat is het verschil tussen een nihilbeding alimentatie en een alimentatieverplichting?
Een alimentatieverplichting houdt in dat een partner verplicht is om alimentatie te betalen of te ontvangen, zoals bepaald door de rechter. Een nihilbeding alimentatie is juist het tegenovergestelde: het is een afspraak waarbij beide partijen bewust afzien van alimentatie, dus er ontstaat geen alimentatieverplichting.
Tips en aanbevelingen bij een nihilbeding alimentatie
Overweegt u een nihilbeding alimentatie op te nemen in uw scheidingsconventie? Houd dan rekening met de volgende tips:
- Raadpleeg een advocaat: Laat u goed informeren door een advocaat gespecialiseerd in familierecht. Hij of zij kan u helpen bij het opstellen van een juridisch houdbaar beding.
- Wees duidelijk en specifiek: Zorg ervoor dat het beding duidelijk is en geen ruimte laat voor misverstanden. Vermijd algemene formuleringen zoals "afstand doen van alimentatie". G