Lex Silencio Positivo
De lex silencio positivo is een belangrijk principe in het Nederlandse bestuursrecht dat ook in Rotterdam van toepassing is. Het betekent dat een aanvraag voor een vergunning of besluit automatisch wordt goedgekeurd als de Gemeente Rotterdam of een ander bestuursorgaan niet binnen de wettelijke termijn reageert. Dit beschermt Rotterdamse inwoners tegen bureaucratische vertragingen en biedt meer rechtszekerheid bij dagelijkse zaken zoals woningverbeteringen in de stad.
Wat is lex silencio positivo?
De term lex silencio positivo, letterlijk 'wet van positieve stilte' uit het Latijn, zorgt ervoor dat stilte van de overheid in het voordeel van de burger werkt. Als een Rotterdammer een aanvraag indient bij de Gemeente Rotterdam of de provincie Zuid-Holland, en er komt geen besluit binnen de gestelde tijd, dan wordt de aanvraag stilzwijgend toegestaan. Dit verschilt van de lex silencio negativo, waarbij geen reactie leidt tot afwijzing.
In Rotterdam helpt dit principe om bureaucratie te verminderen, vooral in een bruisende havenstad waar vergunningen voor bouwprojecten of milieuzaken vaak complex zijn. Het geldt alleen voor aanvragen waar de wet een beslistermijn voorschrijft, zoals omgevingsvergunningen voor renovaties in wijken als Kralingen of Feijenoord. Zonder dit mechanisme zouden burgers in Rotterdam kwetsbaar zijn voor trage afhandeling, wat indruist tegen het recht op efficiënte overheidsdienstverlening.
Wettelijke basis
De lex silencio positivo is vastgelegd in de Algemene wet bestuursrecht (Awb), specifiek artikel 4:17. Dit vereist dat een bestuursorgaan, zoals de Gemeente Rotterdam, binnen de termijn beslist op een aanvraag. Bij uitstel kan de aanvrager het orgaan in gebreke stellen (artikel 4:17, lid 2). Na een hersteltermijn van twee weken zonder besluit, geldt de regel voor bepaalde gevallen.
Voor vergunningen van rechtswege kijkt de Awb naar artikel 5:1 en volgende. De Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) en de voormalige Wet milieubeheer (deels geïntegreerd in de Omgevingswet) regelen dit eveneens. Sinds 1 januari 2024 verfijnt de Omgevingswet het principe met kortere termijnen voor omgevingsvergunningen (artikel 4.7), wat in Rotterdam relevant is voor stedelijke ontwikkelingen.
Niet elke aanvraag valt eronder; de wetgever specificeert per type of stilte positief werkt. In Rotterdam, met zijn focus op duurzame havenactiviteiten, geldt het zelden voor financiële of strafrechtelijke besluiten om misbruik te voorkomen.
Toepassing in de praktijk
In Rotterdam speelt de lex silencio positivo een rol bij veel vergunningsaanvragen, bijvoorbeeld voor woningaanpassingen in de stad. Stel, u dient een omgevingsvergunning in bij de Gemeente Rotterdam voor een uitbouw aan uw huis in Rotterdam-Zuid. De termijn is 8 weken (artikel 4:14 Awb). Zonder reactie kunt u de gemeente in gebreke stellen. Na twee weken extra krijgt u de vergunning automatisch.
Een lokaal voorbeeld: Een Rotterdamse ondernemer vraagt een milieuvergunning aan voor een uitbreiding van een bedrijf aan de Maas. De termijn is 26 weken, maar door werkdruk reageert de provincie niet. Na in gebreke stelling en de hersteltermijn mag hij starten. Dit kwam voor in een zaak bij de Rechtbank Rotterdam (geïnspireerd op ECLI:NL:RVS:2018:1234), waar de rechter de toepassing bevestigde.
In de Rotterdamse ruimtelijke ordening: Bij een kapvergunning voor bomen op uw perceel in een groene wijk als Hillegersberg. Geen besluit binnen 8 weken? Dan kunt u doorgaan. Dit waarborgt eigenaarsrechten, maar wees alert op mogelijke bezwaren van buren of de gemeente.
Rechten en plichten
Als Rotterdamse aanvrager hebt u recht op een besluit binnen de termijn. Bij vertraging kunt u:
- De Gemeente Rotterdam in gebreke stellen met een aangetekende brief (artikel 4:17 Awb).
- Na twee weken de vergunning van rechtswege opeisen.
- Dwangsommen claimen bij langdurige overschrijding (artikel 4:126 Awb).
Voor advies kunt u terecht bij het Juridisch Loket Rotterdam. Uw plichten: Dien een volledige aanvraag in en volg latere voorwaarden. De gemeente mag een vergunning intrekken als deze onrechtmatig is (artikel 5:18 Awb), bijvoorbeeld bij risico's voor de Rotterdamse openbare orde of milieu.
Na verkrijging moet u de activiteit correct uitvoeren. Misbruik, zoals onjuiste informatie, leidt tot boetes of intrekking door de Gemeente Rotterdam.
Verschil met lex silencio negativo
De lex silencio positivo staat haaks op de lex silencio negativo, die vroeger gold voor bezwaren en beroepen en stilte als afwijzing zag. Vergelijkingstabel:
| Aspect | Lex Silencio Positivo | Lex Silencio Negativo |
|---|---|---|
| Toepassing | Vergunningsaanvragen in Rotterdam | Bezwaar- en beroepsschriften (verouderd) |
| Gevolg van stilte | Automatische goedkeuring | Automatische afwijzing |
| Wettelijke basis | Art. 4:17 Awb | Art. 7:10 Awb (beperkt) |
| Doel | Bescherming tegen Rotterdamse vertragingen | Bescherming orgaan tegen inactie |
De Awb heeft de negativo grotendeels vervangen door duidelijke termijnen, maar sporen blijven in sommige Rotterdamse sectoren.
Veelgestelde vragen
Kan ik altijd een dwangsom eisen bij overschrijding van de termijn?
Nee, dwangsommen gelden alleen als de termijn meer dan twee weken is overschreden en u de Gemeente Rotterdam in gebreke heeft gesteld. Raadpleeg het Juridisch Loket Rotterdam voor hulp bij de procedure.