Informed consent betekent dat een arts u moet informeren over een behandeling en uw toestemming moet krijgen. Ontbreekt informed consent, dan kan de arts aansprakelijk zijn.
Wat is informed consent?
Informed consent is de geïnformeerde toestemming van de patiënt voor een medische behandeling. De arts moet:
- U informeren over de voorgestelde behandeling
- Alternatieven bespreken
- Risico's en bijwerkingen uitleggen
- Uw toestemming vragen en krijgen
Informatieplicht arts
De arts moet informeren over:
| Onderwerp | Toelichting |
|---|
| Aard behandeling | Wat houdt de ingreep in |
| Doel | Wat wordt beoogd |
| Risico's | Mogelijke complicaties en bijwerkingen |
| Alternatieven | Andere behandelopties |
| Gevolgen bij niet-behandelen | Wat gebeurt zonder ingreep |
Wanneer aansprakelijkheid?
Als informed consent ontbreekt en een risico zich verwezenlijkt, kan de arts aansprakelijk zijn:
- U was niet gewezen op het risico dat optrad
- Als u het risico had gekend, had u niet of anders gekozen
- De schade is het gevolg van het niet-besproken risico
Bewijs
De bewijslast voor informed consent ligt bij de arts:
- Schriftelijke toestemming is bewijs
- Aantekening in medisch dossier
- Bij ontbreken: arts moet bewijzen dat informatie is gegeven
Uitzonderingen
Informed consent is niet altijd vereist:
- Acute noodsituaties (patiënt is bewusteloos)
- Patiënt geeft aan geen informatie te willen
- Informatie zou ernstige schade toebrengen aan patiënt (therapeutische exceptie)
Ik heb getekend maar de risico's niet begrepen. Telt dit dan als toestemming?
Het gaat niet alleen om het tekenen, maar om of u daadwerkelijk bent geïnformeerd en de informatie heeft begrepen. De arts moet zich ervan vergewissen dat u de informatie begrijpt.
Welke risico's moet de arts noemen?
Alle risico's die van invloed kunnen zijn op uw beslissing. Dit zijn niet alleen frequente risico's, maar ook zeldzame maar ernstige complicaties. De richtlijnen per specialisme geven invulling.
Kan ik claimen als de operatie goed is gegaan maar ik niet was geïnformeerd?
Als er geen schade is, is er niets te claimen. Wel kunt u een klacht indienen. Schadevergoeding vereist dat een risico zich heeft verwezenlijkt waarover u niet was geïnformeerd.
## Veelgestelde vragen
**Wat kan ik doen als mijn arts mij niet goed heeft geïnformeerd over de risico's van een behandeling?**
Als uw arts u niet voldoende heeft geïnformeerd over risico's en er is schade ontstaan, kunt u aansprakelijkheidsclaim indienen. Verzamel eerst alle bewijs, zoals medische dossiers, correspondentie en getuigenverklaringen. Raadpleeg een medisch aansprakelijkheidsadvocaat om te beoordelen of u recht heeft op schadevergoeding. U kunt ook een klacht indienen bij de klachtencommissie van het ziekenhuis of de tuchtcollege voor de gezondheidszorg.
**Moet informed consent altijd schriftelijk worden vastgelegd?**
Nee, informed consent hoeft niet altijd schriftelijk te worden gegeven. Mondelinge toestemming is ook geldig, maar moeilijker te bewijzen. Schriftelijke toestemming of een aantekening in het medisch dossier is sterk bewijs dat de arts aan zijn informatieplicht heeft voldaan. Zonder schriftelijk bewijs moet de arts aantonen dat hij u voldoende heeft geïnformeerd, bijvoorbeeld via getuigen of standaardprotocollen.
**Hoe weet ik of een risico belangrijk genoeg was om te melden?**
Een arts moet alle risico's melden die van invloed kunnen zijn op uw beslissing, ook zeldzame maar ernstige complicaties. Richtlijnen per medisch specialisme geven aan welke risico's standaard moeten worden besproken. Twijfelt u? Vraag uw arts expliciet naar alle mogelijke risico's, ook de minder voorkomende. Als een risico zich voordoet waar u niet over bent geïnformeerd, kan dit leiden tot aansprakelijkheid.
**Kan ik mijn toestemming intrekken nadat ik heb getekend?**
Ja, u kunt uw toestemming op elk moment intrekken, ook nadat u een formulier heeft getekend. U hoeft hier geen reden voor te geven. Informeer uw arts tijdig, bij voorkeur schriftelijk, zodat hij de behandeling kan aanpassen of stopzetten. Let op: als de behandeling al is gestart, kan intrekken soms medische risico's met zich meebrengen. Bespreek dit altijd met uw arts.
**Wat als ik de informatie niet begrijp, maar wel teken?**
Als u de informatie niet begrijpt, telt uw toestemming niet als geldig informed consent. De arts moet ervoor zorgen dat u de informatie begrijpt, bijvoorbeeld door het in eenvoudige taal uit te leggen of een tolk in te schakelen. U heeft het recht om vragen te stellen totdat u alles duidelijk vindt. Teken nooit onder druk en vraag om bedenktijd als u twijfelt.
**Geldt informed consent ook voor kleine ingrepen of onderzoeken?**
Ja, informed consent geldt voor alle medische handelingen, hoe klein ook. Ook voor een bloedonderzoek of een röntgenfoto moet de arts u informeren over het doel, de risico's en eventuele alternatieven. Bij routinematige of risicoloze onderzoeken kan de informatieplicht minder uitgebreid zijn, maar u heeft altijd het recht om geïnformeerd te worden en toestemming te geven of te weigeren.
**Wat is het verschil tussen informed consent en een standaard toestemmingsformulier?**
Een toestemmingsformulier is slechts een schriftelijke bevestiging dat u akkoord gaat. Informed consent gaat verder: het betekent dat u daadwerkelijk begrijpt waarvoor u toestemming geeft, inclusief de risico's en alternatieven. Een formulier op zich is geen bewijs van informed consent. De arts moet kunnen aantonen dat hij u voldoende heeft geïnformeerd en dat u de informatie heeft begrepen.
### TL;DR
Informed consent betekent dat een arts u volledig moet informeren over een behandeling en uw toestemming moet krijgen. Zonder deze geïnformeerde toestemming kan de arts aansprakelijk zijn als er schade optreedt door een niet-gemeld risico. U heeft altijd het recht om vragen te stellen, bedenktijd te vragen of uw toestemming in te trekken.
### Key Takeaways
- De arts moet u informeren over de behandeling, risico's, alternatieven en gevolgen van niet-behandelen.
- Uw toestemming is alleen geldig als u de informatie begrijpt en vrijwillig akkoord gaat.
- Bij ontbreken van informed consent kan de arts aansprakelijk zijn als een niet-gemeld risico schade veroorzaakt.
- Schriftelijke toestemming is sterk bewijs, maar mondelinge toestemming is ook geldig.
- U kunt uw toestemming altijd intrekken, ook na ondertekening.