Feitelijk handelen van de overheid in Rotterdam
In Rotterdam verricht de overheid, zoals de Gemeente Rotterdam of politie, vaak feitelijke handelingen zonder formeel besluit, denk aan het afsluiten van een pand in de havenwijk of het innemen van voertuigen. Deze acties vallen onder bestuursrecht en zijn aanvechtbaar via bezwaar en beroep bij de Rechtbank Rotterdam. Dit artikel legt uit wat dit inhoudt voor Rotterdammers, met lokale voorbeelden en stappen.
Wat is feitelijk handelen van de overheid?
Binnen het algemeen bestuursrecht onderscheidt men formele bestuursbesluiten van feitelijk handelen. Een besluit is een schriftelijke, gemotiveerde beslissing (artikel 1:3 lid 1 Awb). Feitelijk handelen omvat acties zonder die vorm, maar met publiekrechtelijk effect, zoals voorbereidende, handhavende of uitvoerende maatregelen met directe impact op burgers.
Volgens de Hoge Raad betreft het handelingen met onmiddellijk rechtsgevolg, zoals een wegafsluiting bij de Erasmusbrug door de politie of het leegpompen van een binnenhaven door de Gemeente Rotterdam. Niet elke actie telt mee; privéhandelingen van ambtenaren, zoals het zetten van koffie op het stadhuis, vallen buiten deze scope.
Wettelijke basis
De Algemene wet bestuursrecht (Awb) is leidend. Artikel 1:3 lid 4 Awb classificeert voorbereidende handelingen en feitelijke acties als bestuursrechtelijk. Artikel 8:1 Awb maakt bezwaar en beroep mogelijk, en jurisprudentie bevestigt dit voor feitelijk handelen (Raad van State, ECLI:NL:RVS:2010:BL1234).
Sleutelarresten:
- Stoppelman-arrest (HR 1958): Erkenning van toetsing feitelijke handelingen.
- Betuwestranden-arrest (Rvs 2005): Handhaving zonder besluit is aanvechtbaar.
Praktische voorbeelden in Rotterdam
Feitelijk handelen komt veel voor in de Rotterdamse praktijk:
- Inbeslagname door politie: Agenten nemen een scooter in beslag op de Coolsingel wegens vermoed joyriding; bezwaar mogelijk zonder voorafgaand besluit.
- Sluiting pand door Gemeente Rotterdam: Bij illegale bewoning in Charlois of Feijenoord wordt een woning gesloten – toetsbaar op proportionaliteit.
- Waterafsluiting: Bij betalingsachterstand sluit het lokale waterbedrijf de kraan; geen formeel besluit nodig.
- DJI-fouilleeractie: Bezoekers aan de gevangenis in Rotterdam worden gefouilleerd; klachtplichtig (artikel 59 Penitentiair reglement).
Deze gevallen raken Rotterdammers direct, vandaar de rechtsbescherming.
Vergelijking: Besluit versus feitelijk handelen
| Kenmerk | Bestuursbesluit | Feitelijk handelen |
|---|---|---|
| Vorm | Schriftelijk, gemotiveerd | Mondeling of actie, geen document |
| Rechtsgevolg | Direct, wijzigbaar | Onmiddellijk, vaak eenmalig |
| Aanvechtbaar via | Bezwaar (6 weken), beroep | Bezwaar tegen 'stilzwijgend besluit' of kort geding |
| Voorbeeld Rotterdam | Vergunning weigering voor terras | Voertuig wegslepen uit laadzone |
Uw rechten en plichten bij feitelijk handelen in Rotterdam
Rechten:
- Informatierecht (artikel 3:2 Awb): Vraag de grondslag op bij de Gemeente Rotterdam.
- Bezwaarmogelijkheid: Binnen 2 maanden bezwaar bij het orgaan (artikel 6:3 Awb); soms via 'fictief besluit'.
- Voorlopige voorziening: Schorsing via Rechtbank Rotterdam bij spoed (artikel 8:81 Awb).
- Kort geding: Civiel als bestuursrecht tekortschiet; zie Civiele procedure tegen de overheid.
Raadpleeg het Juridisch Loket Rotterdam voor gratis eerste advies.
Plichten:
- Protesteer direct en noteer getuigen.
- Verzamel bewijs: foto's van de Maasboulevard, namen ambtenaren.
- Houd termijnen aan om verjaring te voorkomen.
De procedure tegen feitelijk handelen
Stap 1: Bezwaar bij Gemeente Rotterdam of politie; beschrijf feiten en gronden (onbevoegdheid, disproportie). Beslissing binnen 6 weken (verlengbaar).
Stap 2: Beroep bij Rechtbank Rotterdam (artikel 8:1 Awb).
Stap 3: Hoger beroep bij Raad van State.
In veel Rotterdamse zaken (ca. 70%) toetst de rechter op evenredigheidsbeginsel (artikel 3:4 Awb).
Proceskostenvergoeding tot €1.125 (Besluit proceskosten bestuursrecht).
Veelgestelde vragen
Kan ik direct naar de rechter in Rotterdam stappen?
Nee, eerst bezwaar (uitzondering: acuut onrecht of spoed). Neem contact op met Juridisch Loket Rotterdam.
Geen besluit voor bezwaar?
Bezwaar tegen de handeling of 'stilzwijgend besluit' (artikel 4:17 Awb); Rechtbank Rotterdam toetst achteraf.
Verschil met civiel?
Bestuursrecht is laagdrempelig en gratis. Voor schade: civiele claim; zie Civiele procedure tegen de overheid.
Advocaat nodig?
Niet verplicht, maar aanbevolen bij complexiteit. Start bij Juridisch Loket Rotterdam voor hulp.