Regulering van draagmoederschap in Nederland, met focus op Rotterdam
In Rotterdam biedt de regulering van draagmoederschap een gestructureerd juridisch kader om de belangen van kinderen, draagmoeders en wensouders te beschermen. Dit familierechtelijke domein staat altruïstisch draagmoederschap toe, maar verbiedt commerciële praktijken. Voor inwoners van de havenstad zorgt deze wetgeving voor een ethische en veilige aanpak, ondersteund door nationale protocollen en lokale instanties zoals de Rechtbank Rotterdam en het Juridisch Loket Rotterdam.
Definitie en uitleg van draagmoederschap in Rotterdamse context
Draagmoederschap houdt in dat een vrouw (draagmoeder) een kind draagt en baart voor wensouders, die het daarna als hun eigen kind erkennen. De Nederlandse regulering, relevant voor Rotterdammers, voorkomt uitbuiting en garandeert duidelijke afstamming. Hoewel niet verboden, is het streng gereguleerd met prioriteit voor kinderrechten. Er is een onderscheid tussen traditioneel draagmoederschap (met sperma van de wensvader) en gestationeel draagmoederschap (via IVF met embryo van wensouders). Vrijwilligheid staat centraal, met vergoedingen alleen voor gemaakte kosten, geen betaling voor het dragen zelf.
De aanpak is praktijkgericht en multidisciplinair, met medische, psychologische en juridische evaluaties. Dit voorkomt een commerciële markt, zoals in andere landen. Voor Rotterdammers is het cruciaal te weten dat zonder correcte procedure het kind juridisch bij de draagmoeder blijft, wat leidt tot emotionele en juridische problemen. Het Juridisch Loket Rotterdam biedt gratis advies om dit te navigeren.
Wettelijke basis voor draagmoederschap
De draagmoederschap-regels zijn geworteld in het Nederlandse familierecht, specifiek Boek 1 van het Burgerlijk Wetboek (BW). Relevante artikelen omvatten:
- Artikel 1:150 BW: Stelt afstamming bij geboorte vast; het kind hoort initieel bij de draagmoeder en haar partner, tenzij anders bepaald.
- Artikel 1:151 BW: Stelt erkenning door wensouders na geboorte mogelijk, maar eist een voorafgaande intentieverklaring.
- Artikel 1:199 BW: Regelt adoptie als mogelijk alternatief.
De Wet donorgegevens kunstmatige bevruchting (Wdkb) is van toepassing bij IVF. Commercieel draagmoederschap is verboden via artikel 151 lid 2 BW, met straffen tot twee jaar cel. In 2019 introduceerde de overheid een protocol voor altruïstisch draagmoederschap, dat in 2023 resulteerde in een wetsvoorstel voor meer formalisering. Dit protocol van het Ministerie van Justitie en Veiligheid vereist een notariële akte en screening door een commissie. In Rotterdam behandelt de Rechtbank Rotterdam veel van deze zaken lokaal.
Europese normen, zoals het Europees Verdrag inzake de Rechten van het Kind, versterken de focus op het kind. Nederland hanteert een restrictief beleid, anders dan in liberale landen als de VS, wat Rotterdammers veilige opties biedt via lokale voorzieningen.
Praktische voorbeelden in Rotterdam
Neem een lesbisch paar uit Rotterdam-Zuid dat kiest voor gestationeel draagmoederschap. Ze vinden een altruïstische draagmoeder via een erkende kliniek in de regio. Ze beginnen met een intentieverklaring bij een notaris, gevolgd door medische en psychologische checks bij Rotterdamse specialisten. Na de geboorte erkennen de wensmoeders het kind samen, en regelt de Rechtbank Rotterdam de afstamming. Zonder deze stappen dreigt het kind rechteloosheid of blijft het bij de draagmoeder.
Een tweede geval: Een heterostel uit Rotterdam-West met vruchtbaarheidsissues kiest traditioneel draagmoederschap binnen de familie. De wensvader erkent het kind vóór de geboorte, maar de draagmoeder heeft tijdelijk gezag. Na zes weken kan de Rechtbank Rotterdam de afstamming overdragen via een uitspraak. Dit toont hoe de regulering emotionele banden behoudt en juridische zekerheid geeft voor lokale families.
Rechten en plichten bij draagmoederschap
De regulering van draagmoederschap legt heldere rechten en plichten op voor alle partijen in Rotterdam:
Rechten van de draagmoeder
- Recht op geïnformeerde toestemming en ontbinding tot de geboorte.
- Vergoeding van medische en reiskosten, zonder betaling voor het dragen.
- Bescherming tegen druk; verplichte psychologische hulp via lokale diensten.
Plichten van de draagmoeder
- Medische controles en vermijden van roken of alcohol tijdens zwangerschap.
- Meewerken aan screening door arts en psycholoog in Rotterdam.
- Geen commerciële motieven; overtreding is strafbaar.
Rechten van de wensouders
- Erkenning van het kind als biologisch of juridisch hun eigen.
- Toegang tot IVF in Rotterdamse klinieken.
- Gezag over het kind na afronding van de procedure.
Plichten van de wensouders
- Financiële dekking van kosten voor de draagmoeder.
- Deelname aan counseling om de band met het kind te begrijpen.
- Aanvraag van afstammingsvaststelling bij de Rechtbank Rotterdam binnen zes weken na geboorte.
Het kind heeft recht op identiteitsbepaling en donorgegevens vanaf 16 jaar, volgens de Wdkb. Rotterdammers kunnen bij de Gemeente Rotterdam hulp zoeken voor registratie.
Vergelijking van draagmoederschap in Nederland en het buitenland
Ter context voor de Nederlandse draagmoederschap regulering, die ook voor Rotterdammers geldt, een overzicht:
| Land | Commercieel toegestaan? | Altruïstisch gereguleerd? | Belangrijkste vereiste |
|---|---|---|---|
| Nederland | Nee (verboden) | Ja, met protocol | Notariële intentieverklaring |
| Verenigde Staten (bijv. Californië) | Ja | Ja | Contract met advocaat |
| Verenigd Koninkrijk | Nee | Ja, beperkt | Parental Order na 6 maanden |
| Oekraïne | Ja (voor hetero stellen) | Nee | Medisch contract |
Veelgestelde vragen
Wat is mijn retourrecht?
Bij online aankopen heb je 14 dagen retourrecht zonder opgaaf van reden, tenzij de wettelijke uitzonderingen gelden.
Hoe lang geldt de wettelijke garantie?
Goederen moeten minimaal 2 jaar meewerken. Defecten die binnen 6 maanden ontstaan worden verondersteld al aanwezig te zijn.
Kan ik rente eisen over schulden?
Ja, je kunt wettelijke rente eisen (momenteel ongeveer 8% per jaar) over het openstaande bedrag.
Wat kan ik doen tegen oneerlijke handelspraktijken?
Je kunt klacht indienen bij de consumentenbond, de overheid of naar de rechter gaan.
Wat is een kredietovereenkomst?
Een kredietovereenkomst regelt hoe je geld leent, wat de rente is, en hoe je dit terugbetaalt.