Spreekrecht voor slachtoffers

Slachtoffers en nabestaanden hebben het recht om tijdens de strafzitting te spreken over de gevolgen van het misdrijf. Dit spreekrecht is vastgelegd in de wet en wordt steeds verder uitgebreid.

Wat is het spreekrecht?

Het spreekrecht (artikelen 51e-51f Sv) geeft slachtoffers de mogelijkheid om de rechter, verdachte en publiek toe te spreken over de gevolgen van het strafbare feit voor hun leven.

Wie mag spreken?

• Het slachtoffer zelf
• Nabestaanden (bij overlijden slachtoffer)
• Wettelijk vertegenwoordiger (bij minderjarigen)
• Drie personen mogen namens het slachtoffer spreken

Bij welke delicten?

Het spreekrecht geldt bij misdrijven waar 8 jaar of meer gevangenisstraf op staat, en bij bepaalde andere ernstige misdrijven zoals:

• Geweldsmisdrijven
• Zedenmisdrijven
• Mensenhandel
• Stalking

Waarover spreken?

Het slachtoffer mag spreken over:

• De impact van het misdrijf op zijn of haar leven
• De fysieke en psychische gevolgen
• De gevolgen voor werk, relaties en dagelijks leven
• Sinds 2016: ook over de gewenste straf

Hoe werkt het?

Het spreekrecht wordt uitgeoefend op de zitting, na de behandeling van het bewijs en vóór het requisitoir. De rechter kan vragen stellen, de verdediging niet.

Schriftelijke slachtofferverklaring

Als het slachtoffer niet wil of kan spreken, kan ook een schriftelijke slachtofferverklaring worden ingediend die de rechter voorleest of zelf leest.

Veelgestelde vragen

Wat is mijn retourrecht?

Bij online aankopen heb je 14 dagen retourrecht zonder opgaaf van reden, tenzij de wettelijke uitzonderingen gelden.

Hoe lang geldt de wettelijke garantie?

Goederen moeten minimaal 2 jaar meewerken. Defecten die binnen 6 maanden ontstaan worden verondersteld al aanwezig te zijn.

Kan ik rente eisen over schulden?

Ja, je kunt wettelijke rente eisen (momenteel ongeveer 8% per jaar) over het openstaande bedrag.

Wat kan ik doen tegen oneerlijke handelspraktijken?

Je kunt klacht indienen bij de consumentenbond, de overheid of naar de rechter gaan.

Wat is een kredietovereenkomst?

Een kredietovereenkomst regelt hoe je geld leent, wat de rente is, en hoe je dit terugbetaalt.

## Veelgestelde vragen **Mag ik tijdens mijn spreekrecht ook de verdachte direct aanspreken?** Nee, het spreekrecht is bedoeld om de gevolgen van het misdrijf te delen met de rechter, niet om een dialoog met de verdachte aan te gaan. Je richt je tot de rechter, die eventueel vragen kan stellen. De verdachte of diens advocaat mag niet reageren of vragen stellen tijdens jouw spreekmoment. Dit zorgt voor een gestructureerde en respectvolle uitwisseling van informatie tijdens de zitting. **Wat als ik te emotioneel ben om te spreken tijdens de zitting?** Het is begrijpelijk dat spreken tijdens een zitting emotioneel kan zijn. Je kunt ervoor kiezen om een schriftelijke slachtofferverklaring in te dienen, die de rechter voorleest. Ook kun je iemand anders (bijv. een familielid of slachtofferhulpverlener) vragen om namens jou te spreken. Bespreek je zorgen vooraf met de officier van justitie of een slachtofferhulpverlener, zij kunnen je ondersteunen. **Kan ik mijn spreekrecht ook uitoefenen als de verdachte niet aanwezig is?** Ja, je hebt recht om te spreken, ongeacht of de verdachte aanwezig is. De rechter kan je verklaring dan voorlezen of je kunt zelf spreken. Het is wel mogelijk dat de rechter de zitting uitstelt als de verdachte onverwacht afwezig is, maar jouw recht om je verhaal te doen blijft bestaan. Informeer bij de rechtbank of officier van justitie naar de specifieke gang van zaken. **Hoe lang van tevoren moet ik aangeven dat ik gebruik wil maken van mijn spreekrecht?** Je moet dit tijdig melden bij de officier van justitie, meestal uiterlijk twee weken voor de zitting. Dit geeft de rechtbank de gelegenheid om je spreekmoment in te plannen. Neem contact op met het Openbaar Ministerie of je slachtofferhulpverlener om dit te regelen. Als je te laat bent, kan het zijn dat je spreekrecht niet meer kan worden uitgeoefend tijdens die zitting. **Mag ik tijdens mijn spreekrecht ook vertellen over de gewenste straf voor de verdachte?** Sinds 2016 mag je in je spreekrecht ook aangeven wat volgens jou een passende straf zou zijn. Dit kan bijvoorbeeld een gevangenisstraf, taakstraf of schadevergoeding zijn. De rechter is niet verplicht om hieraan gehoor te geven, maar neemt je wensen wel mee in de overwegingen. Houd het realistisch en leg uit waarom je een bepaalde straf passend vindt. **Wat is het verschil tussen een spreekrecht en een schriftelijke slachtofferverklaring?** Bij het spreekrecht spreek je zelf tijdens de zitting, terwijl een schriftelijke slachtofferverklaring door de rechter wordt voorgelezen als je niet aanwezig bent of niet zelf wilt spreken. Beide hebben dezelfde juridische waarde en worden meegenomen in de beoordeling. Een schriftelijke verklaring kan handig zijn als je je verhaal liever op papier zet of als spreken te belastend is. **Kan ik hulp krijgen bij het voorbereiden van mijn spreekrecht of verklaring?** Ja, je kunt ondersteuning krijgen van Slachtofferhulp Nederland of een gespecialiseerde advocaat. Zij helpen bij het formuleren van je verhaal, geven tips voor tijdens de zitting en kunnen je begeleiden. Ook de officier van justitie kan je informeren over de procedure. Het is verstandig om deze hulp tijdig in te schakelen, zodat je goed voorbereid bent. ### TL;DR Het spreekrecht geeft slachtoffers en nabestaanden de mogelijkheid om tijdens een strafzitting te vertellen over de gevolgen van een misdrijf. Dit recht geldt bij ernstige delicten en kan zowel mondeling als schriftelijk worden uitgeoefend. De rechter neemt dit mee in de beoordeling, maar is niet verplicht om de gewenste straf op te leggen. ### Key Takeaways - Slachtoffers en nabestaanden hebben het recht om tijdens een strafzitting te spreken over de impact van het misdrijf. - Het spreekrecht geldt bij misdrijven met een strafmaat van 8 jaar of meer, en bij andere ernstige delicten zoals gewelds- en zedenmisdrijven. - Je kunt zelf spreken, een schriftelijke verklaring indienen of iemand anders namens jou laten spreken (max. 3 personen). - Sinds 2016 mag je ook je mening geven over de gewenste straf, maar de rechter beslist uiteindelijk. - Voor hulp bij het voorbereiden kun je terecht bij Slachtofferhulp Nederland of een advocaat.