Shockschade en affectieschade zijn twee verschillende schadesoorten voor naasten van slachtoffers. Beiden bieden compensatie voor psychisch leed, maar de voorwaarden en bedragen verschillen.
Wat is shockschade?
Shockschade is een vergoeding voor psychisch letsel dat ontstaat door confrontatie met een ongeval of de directe gevolgen daarvan.
Voorwaarden shockschade
| Voorwaarde | Uitleg | Voorbeeld |
|---|
| Confrontatie | Direct geconfronteerd met ongeval/gevolgen | Getuige van het ongeval, zien van verwondingen |
| Nauwe band | Affectieve relatie met slachtoffer | Partner, ouder, kind, broer/zus |
| Geestelijk letsel | Aantoonbare psychische stoornis | PTSS, depressie (DSM-diagnose) |
| Causaal verband | Letsel door confrontatie veroorzaakt | Diagnose wijst op trauma door confrontatie |
Jurisprudentie
Het standaardarrest is het Taxibus-arrest (HR 22 februari 2002). Een moeder die zag hoe haar kind werd aangereden, leed aan PTSS en kreeg shockschade toegewezen.
Wat is affectieschade?
Affectieschade is een wettelijk vastgestelde vergoeding voor het verdriet door ernstig letsel of overlijden van een naaste. Sinds 1 januari 2019 is dit wettelijk geregeld.
Kring van gerechtigden
| Relatie | Recht op affectieschade |
|---|
| Echtgenoot/geregistreerd partner | Ja |
| Levensgezel (duurzaam samenwonend) | Ja |
| Minderjarige kinderen | Ja |
| Meerderjarige thuiswonende kinderen | Ja |
| Ouders | Ja |
| Meerderjarige uitwonende kinderen | Ja (lager bedrag) |
| Broers/zussen | Alleen via hardheidsclausule |
| Anderen met nauwe band | Via hardheidsclausule |
Bedragen affectieschade (2024)
| Situatie | Standaard | Bij misdrijf/grove schuld |
|---|
| Overlijden - partner/thuiswonend kind/ouder | €17.500 | €20.000 |
| Overlijden - uitwonend kind | €15.000 | €17.500 |
| Ernstig blijvend letsel - partner/thuiswonend kind/ouder | €15.000 | €17.500 |
| Ernstig blijvend letsel - uitwonend kind | €12.500 | €15.000 |
Verschil shockschade en affectieschade
Beide schadesoorten vergoeden psychisch leed, maar er zijn belangrijke verschillen.
Vergelijking
| Aspect | Shockschade | Affectieschade |
|---|
| Grondslag | Eigen letsel (geestelijk) | Verdriet om naaste |
| Vereist letsel | DSM-diagnose vereist | Niet vereist |
| Confrontatie | Vereist | Niet vereist |
| Bedrag | Naar werkelijke schade | Wettelijk gefixeerd |
| Cumulatie | Kan naast affectieschade | Kan naast shockschade |
Cumulatie shockschade en affectieschade
Beide vergoedingen kunnen naast elkaar worden toegekend. Iemand die getuige was van een dodelijk ongeval met een naaste kan zowel shockschade (voor het eigen psychisch letsel door de confrontatie) als affectieschade (voor het verdriet om het verlies) claimen.
Ernstig blijvend letsel
Voor affectieschade bij leven is "ernstig blijvend letsel" vereist. Dit is niet scherp gedefinieerd.
Indicaties ernstig blijvend letsel
- Minimaal 70% blijvende functionele invaliditeit
- Langdurige coma of vegetatieve staat
- Volledige dwarslaesie
- Ernstig hersenletsel met blijvende beperkingen
- Meerdere amputaties
- Volledige blindheid
Procedure
De procedure voor het claimen van shockschade en affectieschade verschilt.
Shockschade
- Vaststelling psychisch letsel door psychiater
- Onderbouwing van de confrontatie
- Bewijzen van causaal verband
- Schadebegroting (werkelijke schade)
Affectieschade
- Aantonen van de relatie met het slachtoffer
- Vaststellen dat sprake is van overlijden of ernstig blijvend letsel
- Aanspraak maken op het wettelijke bedrag
Tips
- Laat psychisch letsel diagnosticeren door een psychiater
- Documenteer de confrontatie met het ongeval of de gevolgen
- Claim zowel shockschade als affectieschade indien beide van toepassing
- Let op dat affectieschade ook bij ernstig blijvend letsel (niet alleen overlijden) kan worden geclaimd
- Schakel juridische hulp in voor complexe zaken
Veelgestelde vragen
Wat is mijn retourrecht?
Bij online aankopen heb je 14 dagen retourrecht zonder opgaaf van reden, tenzij de wettelijke uitzonderingen gelden.
Hoe lang geldt de wettelijke garantie?
Goederen moeten minimaal 2 jaar meewerken. Defecten die binnen 6 maanden ontstaan worden verondersteld al aanwezig te zijn.
Kan ik rente eisen over schulden?
Ja, je kunt wettelijke rente eisen (momenteel ongeveer 8% per jaar) over het openstaande bedrag.
Wat kan ik doen tegen oneerlijke handelspraktijken?
Je kunt klacht indienen bij de consumentenbond, de overheid of naar de rechter gaan.
Wat is een kredietovereenkomst?
Een kredietovereenkomst regelt hoe je geld leent, wat de rente is, en hoe je dit terugbetaalt.
## Veelgestelde vragen
**Kan ik zowel shockschade als affectieschade claimen na het overlijden van mijn partner?**
Ja, dat is mogelijk. Als je direct getuige was van het ongeval of de gevolgen (bijv. het zien van ernstige verwondingen) én hierdoor een aantoonbaar psychisch letsel (zoals PTSS) hebt opgelopen, kun je shockschade claimen. Daarnaast heb je altijd recht op affectieschade vanwege het overlijden van je partner. Beide vergoedingen kunnen naast elkaar worden toegekend, mits aan de voorwaarden is voldaan.
**Hoe bewijs ik dat ik recht heb op shockschade?**
Je moet drie zaken aantonen: 1) een directe confrontatie met het ongeval of de gevolgen (bijv. foto’s, getuigenverklaringen), 2) een nauwe band met het slachtoffer (bijv. huwelijksakte, samenlevingscontract), en 3) een DSM-gediagnosticeerd psychisch letsel (bijv. PTSS of depressie) door een psychiater. Een medisch rapport en bewijs van het causaal verband zijn cruciaal voor een succesvolle claim.
**Hoeveel affectieschade krijg ik als mijn kind ernstig gewond raakt?**
Als je kind ernstig blijvend letsel heeft (bijv. dwarslaesie of hersenletsel), heb je recht op €15.000 (standaard) of €17.500 (bij misdrijf/grove schuld). Voor uitwonende meerderjarige kinderen geldt een lager bedrag: €12.500 (standaard) of €15.000. De vergoeding is wettelijk vastgesteld en vereist geen bewijs van psychisch letsel, alleen een erkende relatie en ernstig letsel.
**Kunnen broers of zussen ook affectieschade claimen?**
Broers en zussen vallen niet standaard onder de kring van gerechtigden, maar kunnen in uitzonderlijke gevallen via de hardheidsclausule toch aanspraak maken op affectieschade. Dit geldt alleen als er sprake is van een bijzondere, nauwe band (bijv. langdurige zorgrelatie). De rechter beoordeelt per geval of aan de voorwaarden is voldaan.
**Wat als ik niet direct bij het ongeval was, maar later het slachtoffer in het ziekenhuis zag?**
Ook dan kun je in aanmerking komen voor shockschade, mits je een directe confrontatie hebt gehad met de gevolgen van het ongeval (bijv. ernstige verwondingen) en hierdoor een psychisch letsel hebt opgelopen. Het Taxibus-arrest bevestigt dat het zien van de gevolgen kort na het ongeval voldoende kan zijn. Bewijs van de confrontatie (bijv. ziekenhuisverslagen) en een DSM-diagnose zijn essentieel.
**Moet ik een advocaat inschakelen voor een shockschade- of affectieschadeclaim?**
Voor affectieschade is een advocaat niet verplicht, maar wel aan te raden als de aansprakelijke partij de claim betwist. Voor shockschade is juridische hulp sterk aanbevolen, omdat je medisch en juridisch bewijs moet verzamelen (bijv. psychiaterrapport, causaal verband). Een advocaat kan je helpen de claim correct op te bouwen en onderhandelen met verzekeraars.
**Hoe lang duurt het voordat ik een vergoeding ontvang?**
De duur hangt af van de complexiteit van de zaak en of de aansprakelijke partij de claim erkent. Bij affectieschade kan het enkele maanden duren als de aansprakelijkheid duidelijk is. Shockschade duurt vaak langer (6 maanden tot 2 jaar) vanwege het medisch onderzoek en eventuele juridische procedures. Een advocaat kan het proces versnellen door tijdig bewijs te verzamelen en te onderhandelen.
### TL;DR
Shockschade vergoedt psychisch letsel door directe confrontatie met een ongeval (bijv. PTSS), terwijl affectieschade een vaste vergoeding biedt voor verdriet na overlijden of ernstig letsel van een naaste. Beide kunnen tegelijk worden geclaimd, maar shockschade vereist een DSM-diagnose en bewijs van confrontatie, terwijl affectieschade wettelijk is vastgesteld voor specifieke relaties.
### Key Takeaways
- Shockschade vereist een aantoonbaar psychisch letsel (bijv. PTSS) door directe confrontatie met een ongeval of de gevolgen daarvan, en een nauwe band met het slachtoffer.
- Affectieschade is een vaste vergoeding voor verdriet na overlijden of ernstig blijvend letsel van een naaste, zonder dat psychisch letsel hoeft te worden aangetoond.
- Beide schadesoorten kunnen naast elkaar worden geclaimd als aan de voorwaarden is voldaan (bijv. shockschade voor eigen letsel + affectieschade voor verlies).
- De kring van gerechtigden voor affectieschade is wettelijk bepaald (bijv. partners, ouders, kinderen), terwijl broers/zussen alleen via een hardheidsclausule in aanmerking komen.
- Voor shockschade is medisch en juridisch bewijs (bijv. psychiaterrapport, getuigenverklaringen) cruciaal, terwijl affectieschade vooral afhankelijk is van de relatie tot het slachtoffer en de ernst van het letsel.