De rechter-commissaris (RC) is de onderzoeksrechter in strafzaken. Deze rechter houdt toezicht op het opsporingsonderzoek, beslist over dwangmiddelen en verricht onderzoekshandelingen.
Wat doet de rechter-commissaris?
De rechter-commissaris is een onafhankelijke rechter die toezicht houdt op het opsporingsonderzoek en bepaalde beslissingen neemt die een rechterlijke toets vereisen.
Taken
| Taak | Toelichting |
|---|
| Toetsen dwangmiddelen | Beslissen over voorlopige hechtenis |
| Toezicht opsporing | Controleren van opsporingsmethoden |
| Onderzoekshandelingen | Horen van getuigen, doorzoekingen |
| Machtigingen | Toestemming voor bijzondere bevoegdheden |
Voorlopige hechtenis
De belangrijkste taak is beslissen over de bewaring van verdachten.
Procedure
- Verdachte wordt voorgeleid
- Officier vordert bewaring
- Advocaat voert verweer
- RC beslist: bewaring of vrijlating
Horen van getuigen
De RC kan op verzoek van de verdediging of het OM getuigen horen.
Waarom bij de RC?
- Getuige is later mogelijk niet beschikbaar
- Waarheidsvinding vereist snelheid
- Verdediging wil getuige ondervragen
- Bedreigde of [anonieme getuige](https://rechtshulprotterdam.nl/encyclopedie/anonieme-getuige-strafrecht)
Mini-instructie
De verdediging kan een mini-instructie vragen: een onderzoek door de RC voordat de zaak op zitting komt.
Mogelijkheden
- Getuigenverhoor
- Deskundigenonderzoek
- Plaatsopneming
- Confrontatie
Machtigingen en toetsing
De RC geeft machtigingen voor bepaalde ingrijpende opsporingsbevoegdheden.
Voorbeelden
- Doorzoeking woning
- Telefoontap
- DNA-onderzoek
- Inzet bijzondere opsporingsmethoden
Positie RC
De RC is onafhankelijk van het OM en de zittingsrechter.
Kenmerken
- Onderdeel van de rechtbank
- Geen partij in het geding
- Toetst rechtmatigheid
- Beschermt rechten verdachte
Verschil met zittingsrechter
| Aspect | Rechter-commissaris | Zittingsrechter |
|---|
| Fase | Opsporingsfase | Berechtingsfase |
| Taak | Toezicht, onderzoek | Berechting, vonnis |
| Openbaarheid | Besloten | Openbaar |
Veelgestelde vragen
Wat is mijn retourrecht?
Bij online aankopen heb je 14 dagen retourrecht zonder opgaaf van reden, tenzij de wettelijke uitzonderingen gelden.
Hoe lang geldt de wettelijke garantie?
Goederen moeten minimaal 2 jaar meewerken. Defecten die binnen 6 maanden ontstaan worden verondersteld al aanwezig te zijn.
Kan ik rente eisen over schulden?
Ja, je kunt wettelijke rente eisen (momenteel ongeveer 8% per jaar) over het openstaande bedrag.
Wat kan ik doen tegen oneerlijke handelspraktijken?
Je kunt klacht indienen bij de consumentenbond, de overheid of naar de rechter gaan.
Wat is een kredietovereenkomst?
Een kredietovereenkomst regelt hoe je geld leent, wat de rente is, en hoe je dit terugbetaalt.
## Veelgestelde vragen
**Wanneer kom ik in contact met een rechter-commissaris?**
Je komt in contact met een rechter-commissaris (RC) als je verdachte bent in een strafzaak en er beslissingen genomen moeten worden over dwangmiddelen, zoals voorlopige hechtenis. Ook als je advocaat een mini-instructie aanvraagt of als er getuigen gehoord moeten worden voordat de zaak op zitting komt, kan de RC betrokken zijn. De RC handelt altijd in de opsporingsfase, voordat de zaak voor de rechter komt.
**Hoe verloopt een zitting bij de rechter-commissaris?**
Een zitting bij de rechter-commissaris is besloten en minder formeel dan een rechtszaak. De officier van justitie en je advocaat zijn aanwezig. De RC beslist bijvoorbeeld over voorlopige hechtenis of hoort getuigen. Jij hebt het recht om gehoord te worden en je advocaat kan verweer voeren. De RC neemt direct een beslissing, zoals vrijlating of verlenging van de bewaring.
**Kan ik bezwaar maken tegen een beslissing van de rechter-commissaris?**
Ja, tegen sommige beslissingen van de rechter-commissaris (RC) kun je in hoger beroep gaan bij de raadkamer van het gerechtshof. Dit geldt bijvoorbeeld voor beslissingen over voorlopige hechtenis. Je advocaat kan je hierbij helpen. Het hoger beroep moet binnen een korte termijn (vaak 3 dagen) worden ingesteld na de beslissing van de RC.
**Wat is het verschil tussen een rechter-commissaris en een gewone rechter?**
De rechter-commissaris (RC) houdt toezicht op het opsporingsonderzoek en neemt beslissingen over dwangmiddelen, zoals voorlopige hechtenis. De gewone rechter (zittingsrechter) behandelt de zaak tijdens de openbare rechtszitting en doet uitspraak. De RC werkt in beslotenheid en focust op onderzoek, terwijl de zittingsrechter in het openbaar vonnist.
**Mag de politie zomaar mijn huis doorzoeken?**
Nee, de politie mag niet zomaar je huis doorzoeken. Voor een doorzoeking is meestal een machtiging van de rechter-commissaris (RC) nodig, tenzij er sprake is van spoed (bijvoorbeeld bij heterdaad). De RC toetst of de doorzoeking rechtmatig en noodzakelijk is. Je advocaat kan achteraf de rechtmatigheid van de doorzoeking laten controleren.
**Wat is een mini-instructie en hoe vraag ik die aan?**
Een mini-instructie is een onderzoek door de rechter-commissaris (RC) voordat de zaak op zitting komt. Je advocaat kan dit aanvragen als er bijvoorbeeld getuigen gehoord moeten worden of als er deskundigenonderzoek nodig is. De RC beslist of het verzoek wordt toegewezen. Dit kan helpen om bewijs veilig te stellen of de zaak sneller af te handelen.
**Hoe lang mag ik in voorlopige hechtenis blijven?**
De duur van voorlopige hechtenis hangt af van de ernst van het delict. In eerste instantie kan de rechter-commissaris (RC) maximaal 14 dagen bewaring opleggen. Daarna kan dit verlengd worden tot maximaal 90 dagen (voor misdrijven met een straf van 4 jaar of meer). Bij zeer ernstige misdrijven kan dit oplopen tot 2 jaar, maar dan moet de zaak wel voor de rechter komen.
### TL;DR
De rechter-commissaris (RC) is een onafhankelijke rechter die toezicht houdt op het opsporingsonderzoek in strafzaken. De RC beslist over dwangmiddelen zoals voorlopige hechtenis, hoort getuigen en geeft machtigingen voor ingrijpende opsporingsmethoden. Het werk van de RC vindt plaats in beslotenheid, voordat de zaak voor de zittingsrechter komt.
### Key Takeaways
- De rechter-commissaris controleert de rechtmatigheid van het opsporingsonderzoek en beschermt de rechten van de verdachte.
- Belangrijke taken zijn het beslissen over voorlopige hechtenis, het horen van getuigen en het verlenen van machtigingen voor doorzoekingen of telefoontaps.
- Tegen sommige beslissingen van de rechter-commissaris kun je in hoger beroep gaan bij het gerechtshof.
- De RC werkt in de opsporingsfase, terwijl de zittingsrechter de zaak tijdens de openbare rechtszitting behandelt.
- Je advocaat kan een mini-instructie aanvragen om bewijs veilig te stellen voordat de zaak op zitting komt.