Wanneer iemand overlijdt door een ongeval of fout van een ander, hebben nabestaanden recht op schadevergoeding. De wet kent specifieke regels voor overlijdensschade en definieert wie als nabestaande geldt.
Wettelijk kader
Het recht op schadevergoeding bij overlijden is geregeld in artikel 6:108 BW. Dit artikel bepaalt welke nabestaanden welke schade kunnen claimen.
Wie zijn nabestaanden?
| Relatie | Aanspraak | Bijzonderheden |
|---|
| Echtgenoot/partner | Ja | Geregistreerd partnerschap gelijkgesteld |
| Minderjarige kinderen | Ja | Tot 18 jaar of zolang onderhoudsplichtig |
| Andere kinderen | Beperkt | Als overledene in levensonderhoud voorzag |
| Ouders | Beperkt | Als overledene bijdroeg aan onderhoud |
| Samenwonende partner | Ja, onder voorwaarden | Gezamenlijke huishouding vereist |
Schadeposten bij overlijden
De wet onderscheidt verschillende schadeposten die nabestaanden kunnen vorderen.
1. Gederfd levensonderhoud
Berekening gederfde inkomsten
Nabestaanden die financieel afhankelijk waren van de overledene kunnen het gemiste levensonderhoud claimen:
- Weduwe/weduwnaar: gemist inkomen minus eigen inkomen, tot pensionering of hertrouwen
- Kinderen: kosten opvoeding en onderhoud tot 18-21 jaar
- Berekening: netto gezinsinkomen, vaste lasten, consumptief bestedingspatroon
2. Kosten van lijkbezorging
Vergoebare begrafeniskosten
Redelijke kosten van uitvaart worden vergoed:
- Begrafenis of crematie
- Rouwkaarten en advertenties
- Grafmonument of urn
- Koffietafel na uitvaart
- Bloemen en rouwkleding
Let op: buitensporige kosten worden niet volledig vergoed.
3. Affectieschade
Smartengeld voor nabestaanden
Sinds 1 januari 2019 hebben nabestaanden recht op vergoeding van affectieschade (artikel 6:108 lid 3 BW). Dit is smartengeld voor het verdriet door het verlies.
| Relatie | Bedrag (2024) |
|---|
| Echtgenoot/partner | €17.500 - €20.000 |
| Minderjarig kind | €17.500 - €20.000 |
| Meerderjarig thuiswonend kind | €17.500 - €20.000 |
| Meerderjarig uitwonend kind | €15.000 - €17.500 |
| Ouder | €17.500 - €20.000 |
| Broer/zus | Niet standaard, soms wel |
Bij een misdrijf of grove schuld liggen de bedragen hoger.
4. Zorgschade en huishoudelijke hulp
Als de overledene mantelzorg verleende of huishoudelijke taken verrichtte, kan de waarde hiervan worden geclaimd.
Shockschade
Los van de wettelijke overlijdensschade kunnen nabestaanden shockschade vorderen als zij geestelijk letsel hebben opgelopen.
Voorwaarden shockschade
- Directe confrontatie met het ongeval of de gevolgen
- Aantoonbaar geestelijk letsel (bijv. PTSS)
- Nauwe affectieve relatie met overledene
- Causaal verband tussen confrontatie en geestelijk letsel
Procedure overlijdensschade
De afwikkeling van overlijdensschade verloopt in verschillende fasen.
Stappen
- Aansprakelijkstelling: schriftelijk de veroorzaker/verzekeraar aansprakelijk stellen
- Vaststelling aansprakelijkheid: onderzoek naar toedracht en aansprakelijkheid
- Inventarisatie schade: alle schadeposten in kaart brengen
- Berekening schade: rekenkundige onderbouwing inkomensverlies
- Onderhandeling: gesprekken over hoogte schadevergoeding
- Regeling: vaststellingsovereenkomst of procedure
Voorschotten
Nabestaanden kunnen voorschotten vragen voor acute financiële nood.
Typen voorschotten
| Type | Waarvoor | Hoogte |
|---|
| Begrafeniskostenvoorschot | Uitvaart betalen | €5.000 - €15.000 |
| Levensonderhoudvoorschot | Lopende kosten | Maandelijks bedrag |
| Algemeen voorschot | Diverse kosten | Afhankelijk van situatie |
Tips voor nabestaanden
- Schakel direct gespecialiseerde juridische hulp in
- Bewaar alle financiële administratie van de overledene
- Vraag voorschotten aan voor acute kosten
- Documenteer uw eigen schade en verdriet
- Neem de tijd voor de verwerking, de zaak kan wachten
- Wees alert op verjaringstermijnen (5 jaar)
## Veelgestelde vragen
**Wie hebben recht op schadevergoeding na het overlijden van een naaste?**
Nabestaanden met recht op vergoeding zijn: de echtgenoot/geregistreerd partner, minderjarige kinderen (tot 18 jaar of zolang onderhoudsplichtig), meerderjarige kinderen als de overledene in hun levensonderhoud voorzag, ouders bij financiële afhankelijkheid, en samenwonende partners mits zij een gezamenlijke huishouding voerden. Broers/zussen hebben meestal geen standaard recht, tenzij er sprake is van bijzondere omstandigheden.
**Hoe wordt het gederfde levensonderhoud berekend?**
De berekening hangt af van wie de nabestaande is. Voor een weduwe/weduwnaar wordt het gemiste netto inkomen van de overledene minus het eigen inkomen berekend, tot aan pensionering of hertrouwen. Voor kinderen gaat het om kosten voor opvoeding en onderhoud tot 18-21 jaar. Hierbij wordt gekeken naar het netto gezinsinkomen, vaste lasten en het consumptiepatroon van het gezin vóór het overlijden.
**Wat valt er onder begrafeniskosten en worden deze volledig vergoed?**
Vergoedbare begrafeniskosten omvatten redelijke uitgaven zoals begrafenis of crematie, rouwkaarten, advertenties, een grafmonument of urn, koffietafel, bloemen en rouwkleding. Buitensporige kosten (bijv. luxe uitvaart) worden niet volledig vergoed. De verzekeraar of aansprakelijke partij beoordeelt wat redelijk is. Bewaar altijd facturen en bonnen voor de declaratie.
**Hoeveel smartengeld (affectieschade) kan ik als nabestaande krijgen?**
De hoogte van affectieschade hangt af van de relatie tot de overledene. In 2024 liggen de bedragen tussen €15.000 en €20.000: partners, minderjarige kinderen en ouders krijgen meestal €17.500-€20.000, uitwonende meerderjarige kinderen €15.000-€17.500. Bij misdrijven of grove schuld kunnen de bedragen hoger uitvallen. Broers/zussen krijgen niet standaard smartengeld, tenzij er uitzonderlijke omstandigheden zijn.
**Kan ik een voorschot krijgen op de schadevergoeding?**
Ja, nabestaanden kunnen voorschotten aanvragen voor acute financiële nood. Er zijn drie typen: een begrafeniskostenvoorschot (€5.000-€15.000), een levensonderhoudvoorschot (maandelijks bedrag voor lopende kosten) en een algemeen voorschot (afhankelijk van de situatie). Vraag dit tijdig aan bij de aansprakelijke verzekeraar of via een advocaat om financiële problemen te voorkomen.
**Wat is shockschade en wanneer heb ik hier recht op?**
Shockschade is een vergoeding voor geestelijk letsel (bijv. PTSS) door directe confrontatie met het ongeval of de gevolgen. Voorwaarden zijn: een nauwe affectieve relatie met de overledene, aantoonbaar geestelijk letsel en een causaal verband tussen de confrontatie en het letsel. Dit is een aparte vordering naast de standaard overlijdensschade en vereist vaak medische bewijsvoering.
**Hoe lang duurt het voordat ik een schadevergoeding ontvang?**
De duur hangt af van de complexiteit van de zaak. Eenvoudige zaken kunnen binnen enkele maanden worden afgewikkeld, maar complexe zaken (bijv. bij betwiste aansprakelijkheid) kunnen jaren duren. Vraag tijdig voorschotten aan voor acute kosten. Een gespecialiseerde letselschadeadvocaat kan de procedure versnellen en onderhandelingen voeren met verzekeraars.
### TL;DR
Nabestaanden hebben recht op schadevergoeding bij overlijden door een ongeval of fout van een ander, waaronder gederfd levensonderhoud, begrafeniskosten, affectieschade en eventueel shockschade. De wet bepaalt wie als nabestaande geldt en welke schadeposten vergoed worden. Voorschotten kunnen acute financiële nood verlichten, en juridische hulp is vaak essentieel voor een eerlijke afwikkeling.
### Key Takeaways
- Nabestaanden zoals partners, kinderen en ouders kunnen schadevergoeding claimen bij overlijden door schuld van een ander, maar de aanspraak hangt af van de relatie en financiële afhankelijkheid.
- De schadevergoeding omvat gederfd levensonderhoud, begrafeniskosten, affectieschade (smartengeld) en eventueel zorgschade of shockschade.
- Affectieschade bedraagt in 2024 tussen €15.000 en €20.000, afhankelijk van de relatie tot de overledene, en is hoger bij misdrijven of grove schuld.
- Nabestaanden kunnen voorschotten aanvragen voor begrafeniskosten of levensonderhoud om acute financiële problemen te voorkomen.
- De procedure kan lang duren; schakel tijdig een gespecialiseerde letselschadeadvocaat in en houd rekening met een verjaringstermijn van 5 jaar.