Ne bis in idem is het verbod om iemand tweemaal te vervolgen of bestraffen voor hetzelfde feit. Dit fundamentele beginsel beschermt tegen herhaalde vervolging na vrijspraak of veroordeling.
Wat betekent ne bis in idem?
Letterlijk: "niet tweemaal voor hetzelfde". Het beginsel (artikel 68 Sr en artikel 4 Protocol 7 EVRM) houdt in dat niemand opnieuw mag worden vervolgd voor een feit waarvoor hij al onherroepelijk is berecht.
Wanneer geldt het?
Ne bis in idem geldt wanneer:
- Er een onherroepelijke beslissing is (vrijspraak, veroordeling, ontslag van rechtsvervolging)
- Het om dezelfde feiten gaat (zelfde tijd, plaats, handeling)
- Er sprake is van dezelfde verdachte
Wat is hetzelfde feit?
Bepalend is of de feiten in essentie hetzelfde zijn. Een verkeersongeval kan bijvoorbeeld niet eerst als overtreding en daarna als misdrijf worden vervolgd als het om exact dezelfde gedraging gaat.
Uitzonderingen
Ne bis in idem geldt niet bij:
- Herziening ten nadele (bij fraude in de oorspronkelijke zaak)
- Nieuwe feiten die later blijken
- Als de eerdere procedure geen echte "vervolging" was
Strafbeschikking
Na een strafbeschikking van het OM geldt ook ne bis in idem. Het feit kan niet opnieuw worden vervolgd, tenzij verzet is gedaan.
Internationaal
Binnen de EU geldt het verbod ook grensoverschrijdend (Schengen-verdrag). Wie in Duitsland is vrijgesproken, kan niet in Nederland voor hetzelfde feit worden vervolgd.
Veelgestelde vragen
Wat is mijn retourrecht?
Bij online aankopen heb je 14 dagen retourrecht zonder opgaaf van reden, tenzij de wettelijke uitzonderingen gelden.
Hoe lang geldt de wettelijke garantie?
Goederen moeten minimaal 2 jaar meewerken. Defecten die binnen 6 maanden ontstaan worden verondersteld al aanwezig te zijn.
Kan ik rente eisen over schulden?
Ja, je kunt wettelijke rente eisen (momenteel ongeveer 8% per jaar) over het openstaande bedrag.
Wat kan ik doen tegen oneerlijke handelspraktijken?
Je kunt klacht indienen bij de consumentenbond, de overheid of naar de rechter gaan.
Wat is een kredietovereenkomst?
Een kredietovereenkomst regelt hoe je geld leent, wat de rente is, en hoe je dit terugbetaalt.
## Veelgestelde vragen
**Kan ik nogmaals vervolgd worden als ik al ben vrijgesproken voor een misdrijf?**
Nee, volgens het ne bis in idem-beginsel mag je niet tweemaal vervolgd worden voor hetzelfde feit als je al onherroepelijk bent vrijgesproken. Dit geldt ook als er later nieuwe bewijzen opduiken, tenzij er sprake was van fraude tijdens de eerste procedure of als er nieuwe feiten aan het licht komen die niet eerder bekend waren.
**Wat gebeurt er als ik een strafbeschikking heb geaccepteerd en later spijt krijg?**
Als je een strafbeschikking van het Openbaar Ministerie (OM) hebt geaccepteerd, geldt ne bis in idem en kun je niet opnieuw voor hetzelfde feit vervolgd worden. Je kunt echter binnen 14 dagen verzet aantekenen tegen de strafbeschikking. Doe je dit niet, dan is de beslissing definitief en kun je niet meer terug.
**Geldt ne bis in idem ook voor verkeersovertredingen?**
Ja, ne bis in idem geldt ook voor verkeersovertredingen. Als je bijvoorbeeld al een boete hebt gekregen voor te hard rijden, kun je niet nogmaals vervolgd worden voor dezelfde overtreding op hetzelfde moment en dezelfde plaats. Dit geldt ook als de overtreding later als een zwaarder misdrijf wordt gezien.
**Kan ik in Nederland vervolgd worden voor een feit waarvoor ik al in het buitenland ben veroordeeld?**
Binnen de EU geldt ne bis in idem grensoverschrijdend. Als je bijvoorbeeld in Duitsland al bent veroordeeld of vrijgesproken voor een feit, kun je in Nederland niet nogmaals vervolgd worden voor hetzelfde feit. Dit is geregeld in het Schengen-verdrag. Buiten de EU hangt dit af van eventuele verdragen tussen de landen.
**Wat zijn de uitzonderingen op ne bis in idem?**
Er zijn enkele uitzonderingen waarbij ne bis in idem niet geldt: 1) Bij herziening ten nadele als er fraude is gepleegd tijdens de eerste procedure, 2) Als er nieuwe feiten aan het licht komen die niet eerder bekend waren, en 3) Als de eerdere procedure geen echte vervolging was, bijvoorbeeld bij een seponering zonder onderzoek.
**Hoe weet ik of het om hetzelfde feit gaat?**
Of het om hetzelfde feit gaat, hangt af van de essentie van de gedraging: dezelfde tijd, plaats en handeling. Bijvoorbeeld, als je al bent vervolgd voor een verkeersongeval op een bepaalde datum en locatie, kun je niet later nogmaals vervolgd worden voor hetzelfde ongeval, zelfs als het als een zwaarder delict wordt gezien.
**Wat kan ik doen als ik toch opnieuw word vervolgd voor hetzelfde feit?**
Als je denkt dat ne bis in idem ten onrechte niet wordt toegepast, kun je dit inbrengen als verweer tijdens de rechtszaak. Raadpleeg een advocaat om je zaak te beoordelen. Je kunt ook een klacht indienen bij de rechter of, in sommige gevallen, bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens als je rechten zijn geschonden.
### TL;DR
Ne bis in idem betekent dat je niet tweemaal vervolgd of bestraft mag worden voor hetzelfde feit na een onherroepelijke uitspraak. Dit beginsel geldt in Nederland en binnen de EU, maar kent enkele uitzonderingen, zoals bij fraude of nieuwe feiten. Het beschermt burgers tegen herhaalde vervolging en zorgt voor rechtszekerheid.
### Key Takeaways
- Ne bis in idem verbiedt herhaalde vervolging of bestraffing voor hetzelfde feit na een onherroepelijke uitspraak (vrijspraak, veroordeling of ontslag van rechtsvervolging).
- Het beginsel geldt ook na een strafbeschikking van het OM, tenzij je verzet aantekent.
- Binnen de EU geldt ne bis in idem grensoverschrijdend, waardoor je niet in een ander EU-land vervolgd kunt worden voor hetzelfde feit.
- Uitzonderingen zijn onder andere herziening ten nadele bij fraude, nieuwe feiten of als de eerdere procedure geen echte vervolging was.
- Raadpleeg een advocaat als je denkt dat ne bis in idem ten onrechte niet wordt toegepast.